آبله میمون یک بیماری مشترک بین انسان و دام است (ویروسی که از حیوانات به انسان منتقل می شود) که با علائمی مشابه علائمی که در گذشته در بیماران آبله دیده می شد، تظاهر پیدا می کند، اگرچه از نظر بالینی شدت آن کمتر است. این بیماری به عنوان آبله میمون نامیده شد زیرا اولین بار در میمون ها تشخیص داده شده است. با ریشه کنی آبله در سال 1980 و متعاقباً توقف واکسیناسیون آبله، آبله میمون به عنوان مهم ترین ویروس از خانواده ویروس های ارتوپاکس برای سلامت عمومی مطرح شد. آبله میمون عمدتاً در مرکز و غرب آفریقا، اغلب در مجاورت جنگل های بارانی استوایی رخ می دهد، اما امروزه به طور فزاینده ای در مناطق شهری ظاهر می شود. میزبان حیوانات شامل طیفی از جوندگان و انسان نماها هستند.

ویروس آبله میمون یک ویروس از جنس DNA دو رشته ای پوشش دار است که متعلق به جنس Orthopoxvirus از خانواده Poxviridae است. گونه های مختلف جانوری به عنوان ناقل ویروس آبله میمون شناسایی شده اند که شامل سنجاب‌های طناب‌دار، سنجاب‌های درختی، موش‌های صحرایی گامبیایی و انسان نماها می‌شوند.

آبله میمون برای اولین بار در سال 1970 در جمهوری دموکراتیک کنگو در یک پسر 9 ساله در منطقه ای که آبله در سال 1968 از بین رفته بود در انسان شناسایی شد. از آن زمان به بعد ، بیشتر موارد ابتلا از مناطق روستایی و جنگلی گزارش شده است. در حوضه کنگو، به ویژه در جمهوری دموکراتیک کنگو ، موارد ابتلا انسانی به طور فزاینده ای از سراسر آفریقای مرکزی و غربی گزارش شده است. در حال حاضر بیماری آبله میمون در بعضی از کشورها که این بیماری قبلا مشاهده نشده بود، گزارش شده است.

آبله میمون یک بیماری جهانی با اهمیت بهداشت عمومی است، زیرا نه تنها کشورهای غرب و مرکز آفریقا، بلکه سایر نقاط جهان را نیز درگیر می کند. در سال 2003، اولین شیوع آبله میمون در خارج از آفریقا در ایالات متحده آمریکا بود و از طریق تماس با سگ‌های خانگی آلوده ایجاد شده بود. در ماه می 2022، موارد متعدد آبله میمون در چندین کشور شناسایی شد. در حال حاضر مطالعاتی برای درک بیشتر اپیدمیولوژی، منابع عفونت و الگوهای انتقال در حال انجام است. با وجودی که خطر انتقال بیماری در جمعیت عمومی جامعه پایین است اما سازمان جهانی بهداشت به آن به عنوان یک همه گیری توجه دارد.

روش انتقال

انتقال از حیوان به انسان (زئونوز) می تواند از تماس مستقیم با خون، مایعات بدن، یا ضایعات پوستی یا مخاط حیوانات آلوده رخ دهد. در آفریقا، شواهدی از عفونت ویروس آبله میمون در بسیاری از حیوانات از جمله سنجاب های طناب دار، سنجاب های درختی، موش های صحرایی گامبیایی، گونه های مختلف میمون و غیره یافت شده است. مخزن طبیعی آبله میمون هنوز شناسایی نشده است، اگرچه جوندگان محتمل ترین آنها هستند. خوردن گوشتی که به اندازه کافی پخته نشده و سایر محصولات حیوانی آلوده یک عامل خطر احتمالی است. افرادی که در مناطق جنگلی یا نزدیک آن زندگی می کنند ممکن است به طور غیرمستقیم در معرض حیوانات آلوده قرار بگیرند.

انتقال از انسان به انسان می تواند در اثر تماس نزدیک با ترشحات تنفسی، ضایعات پوستی فرد مبتلا یا اشیاء آلوده ایجاد شود. انتقال از طریق ذرات تنفسی قطرات معمولاً مستلزم تماس طولانی مدت چهره به چهره است که کارکنان بهداشتی، اعضای خانواده و سایر تماس های نزدیک فرد را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد. زنجیره انتقال فرد به فرد در یک جامعه در سال‌های اخیر افزایش یافته است که می تواند نشان دهنده کاهش ایمنی در همه جوامع به دلیل توقف واکسیناسیون آبله باشد. انتقال همچنین می تواند از طریق جفت از مادر به جنین (که می تواند منجر به آبله میمون مادرزادی شود) یا در طی تماس نزدیک در حین تولد و پس از تولد رخ دهد. در حالی که تماس فیزیکی نزدیک یک عامل خطر شناخته شده برای انتقال است، در حال حاضر مشخص نیست که آیا آبله میمون می تواند به طور خاص از طریق راه های انتقال جنسی منتقل شود یا خیر.

علائم و نشانه ها

دوره کمون (فاصله زمانی از ورود ویروس به بدن تا شروع علائم)، آبله میمون معمولاً از 6 تا 13 روز است اما می تواند بین 5 تا 21 روز باشد.

عفونت را می توان به دو دوره تقسیم کرد:

• دوره تهاجم (بین 0 تا 5 روز طول می کشد) که با تب، سردرد شدید، لنفادنوپاتی (تورم غدد لنفاوی)، کمردرد، دردهای عضلانی و کمبود انرژی مشخص می شود. لنفادنوپاتی یکی از ویژگی های متمایز آبله میمون در مقایسه با سایر بیماری هایی است که ممکن است در ابتدا مشابه به نظر برسند مثل آبله مرغان، سرخک و آبله.
• ضایعات پوستی معمولاً در عرض 1 تا 3 روز پس از ظهور تب شروع می شوند. بثورات بیشتر بر روی صورت و اندام ها متمرکزهستند تا تنه و صورت (95 درصد موارد). ضایعات معمولا در 75 درصد موارد کف دست ها و کف پاها را درگیر می کنند و همچنین غشاهای مخاطی دهان (در 70٪ موارد)، دستگاه تناسلی (30٪ موارد ) و ملتحمه چشم (20٪ موارد ). هم چنین ضایعات می توانند قرنیه را تحت تأثیر قرار دهند. بثورات به طور متوالی از ماکول ها (ضایعات با پایه صاف) به پاپول ها (ضایعات سفت کمی برجسته)، وزیکول ها (ضایعات پر از مایع شفاف)، پوسچول ها (ضایعات پر از مایع زرد رنگ) و پوسته هایی که خشک می شوند و می ریزند، تغییر می یابند. تعداد ضایعات از چند تا چند هزار متغیر است. در موارد شدید، ضایعات می‌توانند تا زمانی که بخش‌های بزرگی از پوست از بین برود، با هم ترکیب شوند.
آبله میمون معمولاً یک بیماری خود محدود شونده است ( خود به خود از بین می رود) که علائم آن بین 2 تا 4 هفته طول می کشد. موارد شدید بیشتر در میان کودکان رخ می دهد و میزان قرار گرفتن در معرض ویروس، وضعیت سلامت بیمار، ماهیت عوارض را مشخص می کند . نقص سیستم ایمنی زمینه ای، ممکن است منجر به پیامدهای بدتری شود. اگرچه واکسیناسیون در برابر آبله در گذشته محافظت کننده بود، اما امروزه ممکن است افراد کمتر از 40 تا 50 سال (بسته به کشور)، به دلیل توقف واکسیناسیون آبله در سطح جهان بدلیل ریشه کنی آبله، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشند. عوارض آبله میمون می تواند شامل عفونت های ثانویه، برونشیت، پنومونی، سپسیس، آنسفالیت و عفونت قرنیه با از دست دادن بینایی متعاقب آن باشد.

تشخیص

در صورت مشکوک شدن به آبله میمون، کادر بهداشتی باید نمونه مناسب را جمع آوری کرده و تحت شرایط ایمن به آزمایشگاهی با قابلیت انجام تست های مناسب انتقال دهند. تایید آبله میمون به نوع و کیفیت نمونه و نوع آزمایش آزمایشگاهی بستگی دارد. بنابراین، نمونه ها باید مطابق با الزامات ملی و بین المللی بسته بندی و ارسال شوند.

PCR با توجه به دقت و حساسیت آن بهترین تست آزمایشگاهی است. بهترین نمونه‌های تشخیصی برای آبله میمون‌ ضایعات پوستی – مایع وزیکول‌ها و پوسچول‌ها و پوسته‌های خشک – هستند. در صورت امکان، بیوپسی گزینه بهتری است. نمونه های ضایعه باید در یک لوله خشک و استریل (بدون محیط انتقال ویروس) و سرد نگهداری شوند. آزمایشات PCR برروی خون بیمار قابل انجام نیست.

اگر شما فکر می کنید که مبتلا به بیماری آبله میمونی شده اید:

سریعا با کادر پزشکی تماس بگیرید.

خودتان را در خانه قرنطینه کنید.

از تماس نزدیک با افراد دیگر جدا پرهیز کنید.

ماسک بپوشید و از تماس با افراد و لمس نزدیکان خود خودداری کنید

درمان

در اکثر موارد، بیماری بدون درمان بهبود پیدا می کند اما مواردی از بیماری جدی در بین افراد مبتلا گزارش شده است. مراقبت بالینی برای آبله میمون باید به طور کامل برای کاهش علائم، مدیریت عوارض و جلوگیری از عواقب طولانی مدت باشد . برای حفظ وضعیت تغذیه مناسب باید به بیماران مایعات و غذا داده شود. عفونت های باکتریایی ثانویه باید کنترل شوند . یک داروی ضد ویروسی به نام tecovirimat که برای آبله ساخته شده بود، توسط انجمن پزشکی اروپا (EMA) برای آبله میمون در سال 2022 بر اساس داده‌های مطالعات حیوانی و انسانی مجوز دریافت کرد اما هنوز به طور گسترده در دسترس نیست.

واکسیناسیون

واکسیناسیون علیه آبله حدود 85٪ در پیشگیری از آبله میمون موثر است. بنابراین، واکسیناسیون قبلی آبله ممکن است منجر به بیماری خفیف‌تری شود. در اکثر موارد شواهدی مبنی بر واکسیناسیون قبلی علیه آبله معمولاً به صورت اسکار روی بازوی افراد دیده می شود هم چنین یک واکسن جدیدتر بر اساس یک ویروس ضعیف شده و اصلاح شده برای پیشگیری از آبله میمون در سال 2019 تأیید شد. این واکسن دو دوز است اما در حال حاضر به صورت خیلی محدود قابل دسترس است .

پیش گیری

افزایش آگاهی از عوامل خطر و آموزش مردم، در مورد اقداماتی که می توانند برای کاهش قرار گرفتن در معرض ویروس انجام دهند، استراتژی اصلی پیشگیری از آبله میمون است. اکنون مطالعات علمی برای ارزیابی امکان سنجی تزریق واکسن و مناسب بودن واکسیناسیون برای پیشگیری و کنترل آبله میمون در حال انجام است. برخی از کشورها دارای سیاست هایی برای ارائه واکسن به افرادی که ممکن است در معرض خطر باشند مانند پرسنل آزمایشگاهی، تیم های واکنش سریع و کارکنان بهداشتی هستند.

 

 

منبع :

www.who.int

ترجمه : یاسمن حسنی

خرداد 1401