تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) در اثر عفونت با یک ویروس منتقله از کنه (Nairovirus) از خانواده Bunyaviridae ایجاد می شود. این بیماری برای اولین بار در کریمه در سال 1944 شناخته شد و به آن نام تب خونریزی دهنده کریمه داده شد. بعد از آن در سال 1969 عامل بیماری در کنگو نیز مشاهده شد و در نتیجه نام فعلی این بیماری به وجود آمد.

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در اروپای شرقی، به ویژه در اتحاد جماهیر شوروی سابق، در سراسر مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیای مرکزی، جنوب اروپا، آفریقا، خاورمیانه و شبه قاره هند شیوع دارد .

انتقال

کنه‌های ایکسودید ، به‌ویژه آن‌هایی که از جنس Hyalomma هستند، مخزن و ناقل ویروس CCHF هستند. حیوانات وحشی و اهلی متعددی مانند گاو، بز، گوسفند و خرگوش نیز به عنوان میزبان ویروس هستند.

انتقال به انسان از طریق تماس با کنه های آلوده یا خون حیوانات صورت می گیرد. CCHF می تواند از طریق تماس با خون یا مایعات بدن از یک انسان آلوده به انسان دیگر منتقل شود. مستندات نشان داده اند که CCHF همچنین به دلیل استریل کردن نامناسب تجهیزات پزشکی، استفاده مجدد از سوزن های تزریقی و آلودگی تجهیزات پزشکی در بیمارستان ها نیز رخ داده است.

حیوانات از طریق نیش کنه‌های آلوده، به ویروس آلوده می‌شوند و ویروس حدود یک هفته پس از آلودگی در جریان خون آنها باقی می‌ماند. چرخه کنه-حیوان-کنه اجازه می‌دهد با نیش زدن کنه دیگری مسیر بیماری ادامه یابد.

این بیماری در اکثر موارد در افراد فعال در صنعت دام مانند کارگران کشاورزی، کارگران کشتارگاه و دامپزشکان رخ داده است.

کنه ناقل بیماری تب کریمه کنگو

 

علائم و نشانه ها

طول دوره کمون ( نهفتگی) بستگی به نحوه اکتساب ویروس دارد. پس از عفونت توسط کنه، دوره کمون معمولا یک تا سه روز و حداکثر 9 روز است. دوره کمون پس از تماس با خون یا بافت های آلوده معمولاً 5 تا 6 روز و حداکثر 13 روز است.

شروع علائم با تب، درد عضلانی، سرگیجه، درد و سفتی گردن، کمردرد، سردرد، چشم درد و فتوفوبیا (حساسیت به نور) همراه است. در اوایل بیماری ممکن است حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و گلودرد، به دنبال آن نوسانات خلقی شدید و گیجی وجود داشته باشد. پس از دو تا چهار روز، بی‌قراری ممکن است با خواب‌آلودگی، افسردگی و بی‌حالی جایگزین شود، و درد شکم ممکن است در ربع بالایی سمت راست، با هپاتومگالی (بزرگ شدن کبد) قابل تشخیص باشد .

سایر علائم بالینی عبارتند از: تاکی کاردی (ضربان قلب سریع)، لنفادنوپاتی (بزرگ شدن غدد لنفاوی) و بثورات پتشیال (بثورات ناشی از خونریزی در پوست) در سطوح داخلی مخاطی مانند دهان و گلو و روی پوست.

 

بثورات پوستی خونریزی دهنده ( پتشیال)

پس از مدتی بثورات خونریزی دهنده پوستی ممکن است جای خود را به بثورات بزرگتری به نام اکیموز و سایر پدیده های خونریزی دهنده بدهند. در موارد شدید بیماری ممکن است پس از پنجمین روز بیماری، بیماران دچار نارسایی سریع کلیه، نارسایی ناگهانی کبد یا نارسایی ریوی شوند.

میزان مرگ و میر ناشی از CCHF تقریباً 30٪ است که مرگ در هفته دوم بیماری رخ می دهد. در بیمارانی که بهبود می یابند، بهبودی عموماً از روز نهم یا دهم پس از شروع بیماری آغاز می شود.

تشخیص

عفونت ویروس CCHF را می توان با چندین آزمایش مختلف آزمایشگاهی تشخیص داد:

• ELISA
• تشخیص آنتی ژن (antigen detection )
• خنثی سازی سرم (serum neutralization )
• روش RT-PCR
• جداسازی ویروس با کشت سلولی
در بیماران مبتلا به نوع شدید و کشنده بیماری و همچنین در بیماران در چند روز اول بیماری معمولاً پاسخ آنتی بادی قابل اندازه گیری نیست . بنابراین تشخیص در این افراد با تشخیص ویروس یا RNA در نمونه های خون یا بافت انجام می شود .

درمان

درمان CCHF در درجه اول حمایتی است. مراقبت باید شامل توجه دقیق به تعادل مایعات و اصلاح ناهنجاری های الکترولیت، اکسیژن رسانی و حمایت همودینامیک و درمان مناسب عفونت های ثانویه باشد. این ویروس به داروی ضد ویروسی ریباویرین حساس است که از آن برای درمان بیماری استفاده می شود .

پیشگیری و کنترل

v کارگران کشاورزی و کارگرانی که با حیوانات کار می کنند باید از مواد دافع حشرات بر روی پوست و لباس های در معرض دید استفاده کنند. مواد دافع حشرات حاوی موادی از قبیل DEET می باشند که DEET (N, N-diethyl-m-toluamide) موثرترین مواد در دفع کنه ها هستند.

v لباس های رنگ روشن بپوشید تا به راحتی کنه روی لباس تشخیص داده شود

v به طور منظم لباس و پوست را از نظر کنه بررسی کنید. اگر پیدا شد، آنها را به آرامی حذف کنید.

v از رفتن به مناطقی که کنه ها فراوان هستند و فصل هایی که بیشتر فعال هستند اجتناب کنید.

v پوشیدن دستکش و سایر لباس‌های حفاظتی هنگام دست زدن به حیوانات یا بافت‌های آنها در مناطق بومی، به‌ویژه درهنگام قصابی و کشتار در کشتارگاه‌ها یا در خانه بسیار حائز اهمیت می باشد.

v از تماس با خون و مایعات بدن دام یا انسان هایی که علائم عفونت را نشان می دهند، خودداری کنید.

v حیوانات را قبل از ورود به کشتارگاه قرنطینه کنید یا دو هفته قبل از کشتار حیوانات را به طور معمول با آفت کش ها درمان کنید.

تماس کنه آلوده با پوست انسان

 

برای کادر درمان و کارکنان بهداشتی بدلیل قرار گرفتن در معرض بیماری اقدامات احتیاطی مناسب جهت کنترل عفونت باید انجام شود.

یک واکسن غیرفعال و مشتق از مغز موش علیه CCHF ساخته شده است و در مقیاس کوچک در اروپای شرقی استفاده می شود. با این حال، در حال حاضر هیچ واکسن ایمن و موثری برای استفاده انسان وجود ندارد.

منابع :

www.cdc.gov/

www.who.int

 

ترجمه : یاسمن حسنی

خرداد 1401