ANCA چیست؟

آنتی بادی سیتوپلاسم ضد نوتروفیل  که به آن ANCA  نیز می گویند به اتوآنتی بادی گفته می‌شود که باعث حمله به بافت های سالم بدن شده و خلاف آنتی بادی هایی عمل می کند که از بدن محافظت کرده و با میکروب ها مبارزه می کنند.

این اتو آنتی بادی ها به نوتروفیل ها که موجب حفاظت از بدن در مقابل عفونت ها میشوند، حمله می کنند و نوعی بیماری خود ایمنی را ایجاد می نمایند.

از طریق آزمایش ANCA و بررسی خون پزشکان می توانند ابتلا به بیماری کولیت اولسراتیو، بیماری کرون و واسکولیت را تشخیص دهند.

آنتی بادی های سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل یا ANCA در دو نوع مختلف به قرار زیر وجود داشته و هر کدام از آنها نوعی پروتئین متفاوت از گلبول سفید را مورد هدف قرار می دهند:

• c.ANCA که PR3 یا پروتئیناز سه را در گلبول سفید مورد هدف قرار می دهد.
• p.ANCA که MPO یا پروتئین میلوپراکسیداز در گلبول سفید را مورد هدف قرار می دهد.

C-ANCA چیست؟

C-ANCA یا Cytoplasmic Anti-Neutrophil Cytoplasmic Antibodies نوعی تست تخصصی می باشد که آن را برای تشخیص دادن بیماری خود ایمنی چون بیماری واسکولیت همراه با آنتی‌بادی ضد پروتئیناز-۳ به کار می گیرند.

پروتئیناز-۳  آنزیمی است که در گرانول های سیتوپلاسمی نوتروفیل‌ ها وجود دارد.

برای اینکه بیماری واسکولیت چون GPA یا بیماری وگنر شناسایی شود از این آزمایش استفاده می کنند، چون درصورت وجود التهاب در داخل رگ ها و  تخریب شدن بافت های آنها، آنتی بادی C-ANCA ضد PR3 از طریق آزمایش دیده میشود.

زمانی که علائمی چون وجود التهاب های مزمن در سینوس ها، داشتن سرفه های مکرر، آسیب دیدن کلیه ها با وجود هماچوری یا پروتئینوری و ریسک وجود واسکولیت سیستمیک وجود داشته باشد از این تست استفاده می کنند.

P-ANCA چیست؟

P-ANCA یا Perinuclear Anti-Neutrophil Cytoplasmic Antibodies تست تشخیصی تخصصی است که از طریق آن بیماری های خود ایمنی چون واسکولیت که با التهاب عروق خونی ارتباط دارد مشخص می گردد.

زمانی که آنتی بادی هایی علیه مایلوپراکسیداز یا MPO در داخل بدن تولید شود با انجام این آزمایش قابل شناسایی می باشد‌.

MPO ها آنزیم هایی هستند که در گرانول های نوتروفیل موجود بوده و موجب تنظیم شدن سیستم ایمنی بدن می گردد.

پزشکان در صورت وجود التهاب و دردی مزمن در اندام های بدن چون ریه و کلیه، داشتن علائمی به دلیل آسیب دیدگی عروق خونی بدن، مشکوک بودن به واسکولیت سیستمیک و مشخص کردن مقدار التهاب موجود در بدن از این تست استفاده می کنند.

آزمایش c.ANCA و  p.ANCA چگونه است؟

آزمایش c.ANCA و p.ANCA در واقع آزمایش آنتی بادی ضد سیتوپلاسم نوتروفیل (ANCA) می باشد و ANCA آن آنتی بادی است که در زمان حمله سیستم ایمنی بدن به پروتئین نوتروفیل تولید می گردد.

سیستم ایمنی بدن اتوآنتی‌‌بادی هایی را تولید می کند که پروتئین نوتروفیل که نوعی گلبول‌ سفید خون است را مورد حمله قرار می دهد به این اتوآنتی‌‌بادی ANCA می گویند.

از موارد رایج این ANCA ها می توان به میلوپراکسیداز یا MPO و همچنین پروتئیناز ۳ یا PR3  اشاره نمود که به ترتیب به آنها C-ANCA و P-ANCA گفته میشود.

زمانی که سیستم ایمنی بدن بافت ها و اندام های بدن را مورد حمله قرار بدهد پزشک انجام تست های C-ANCA و P-ANCA را تجویز می کند تا برنامه درمانی آینده را با توجه به نتیجه این تست ها مشخص نماید.

تفاوت P-ANCA و C-ANCA

در سرم بیمارانی که واسکولیت گرانولوماتو مبتلا هستند C-ANCA  یافت میشود و موجب شناسایی پروتئیناز ۳ میشود.

P-ANCA در سرم بیماران مبتلا به پلی آنژیت‌ میکروسکوپی وجود دارد و در بیشتر مواقع به میلوپراکسیداز واکنش لازم را نشان می دهد.

P-ANCA همچنین برخی از بیماری های التهابی روده یا IBD را تشخیص می دهد.

زمان انجام آزمایش C-ANCA و P-ANCA

زمانی که فردی با علائم زیر مواجه شد ریسک ابتلا به بیماری خود ایمنی در وی بالا است و باید آزمایشات P-ANCA و P-ANCA را جهت بررسی بیشتر انجام دهد:

• داشتن خستگی زیاد از حد
• وجود درد های عضلانی
• داشتن لکه های کبود در دست ها و پا ها
• وجود درد در ناحیه شکم
• تب کردن و سرفه کردن
• وجود خون در آزمایش ادرار فرد
• ابتلا به هموپتیزی
• داشتن ضعف و وجود بی حسی در دست ها و پا ها

چه بیماری هایی از طریق تست C-ANCA و P-ANCA تشخیص داده می‌شوند؟

ابتلا به بیماری های عروقی و بیماری های خودایمنی باعث می‌شوند که فرد مبتلا در شرایط سختی قرار بگیرد از این رو پزشک با استفاده از تست های P-ANCA و C-ANCA وجود این بیماری ها را تشخیص می دهد.

از جمله بیماری هایی که از طریق این تست تشخیص داده می‌شوند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• اختلال واسکولیت خود ایمنی
• بیماری کرون
• بیماری کولیت اولسروز
• بیماری پلی آرتریت میکروسکوپی
• بیماری کلانژیت اسکلروزان اولیه
• بیماری گلومرولونفریت
• بیماری لوپوس ناشی از دارو
• بیماری هپاتیت خود ایمنی

اختلال واسکولیت خود ایمنی

این اختلال دارای انواع مختلف می باشد از جمله:

• پلی انژیت گرانولوماتوز یا GPA که باعث مشکل های ریوی و کلیوی شده و اختلالاتی را در سینوس ایجاد می نماید.
• پلی انژیت گرانولوماتوز ائوزینوفیلیک یا EGPA که با نام سندرم چرگ استراوس نیز آن را می شناسند باعث بروز مشکلات پوستی و ریوی می گردد.
• پلی انژیت میکروسکوپی یا MPA که موجب تاثیرگذاری بر سیستم عصبی فرد، ریه ها، کلیه ها و همچنین پوست میشود.
• پلی آرتریت نودوزا یا PAN که روی قلب، پوست و کلیه اثر می گذارد.

چگونگی انجام آزمایش C-ANCA و P-ANCA

تست P-ANCA و C-ANCA را از طریق جمع آوری آزمایش خون وریدی انجام می دهند و نیاز به آمادگی خاصی چون ناشتا بودن ندارد.

چنان چه پزشک در کنار این تست، تست های دیگر که از طریق خون انجام می گیرد را تجویز کند ممکن است ناشتایی ۸ الی ۱۲ ساعته احتیاج باشد.

نتایج حاصل از آزمایش P-ANCA  و C-ANCA

نتایجی که از تست P-ANCA  و C-ANCA حاصل میشود باید با نتایج تست های دیگر و علائم موجود بررسی شود.

در صورتی که آزمایش تجویزی جهت تشخیص دادن اختلال واسکولیت خود ایمنی باشد، نتیجه منفی آن نشان دهنده این است که آنتی بادی سیتوپلاسم ضد نوتروفیل یا ANCA در داخل خون یافت نشده است و علائم ظاهر شده در بیمار ناشی از بیماری واسکولیت خود ایمنی نمی باشد.

چنان چه نتیجه حاصل از تست های انجام شده مثبت باشد یعنی ANCA در داخل خون وجود داشته و امکان ابتلا به واسکولیت خود ایمنی وجود دارد و نوع ANCA با این تست ها دقیقا مشخص شده است.

با مشخص شدن نوع ANCA، نوع واسکولیت نیز مشخص میشود.

گاهی اوقات با مثبت شدن نتیجه تست های انجام شده جهت تایید قطعی، پزشک از بیوپسی و آزمایشات دیگر نیز استفاده می کند.

در شرایطی که تست های P-ANCA و C-ANCA برای شناسایی بیماری التهابی روده یا IBD تجویز شده باشد پزشک نتیجه حاصل از این تست ها را با آزمایش مربوط به دیگر آنتی بادی چون آنتی بادی های ضد ساکارومایسس سرویزیه بررسی می کند.

آنتی بادی های ضد ساکارومایسس سرویزیه یا ASCA در افرادی که به IBD  مبتلا هستند شایع می باشد.