لیپوپروتئین (a) به نوعی از چربی خون می گویند که داری ساختار منحصر به فردی است و در سلامتی قلب و عروق نقش مهمی دارد‌.

این نوع چربی دارای هسته ای شبیه کلسترول بد و پروتئین اضافی با نام اپولیپوپروتئین (a) می باشد.

این پروتئین موجب رفتار متفاوت لیپوپروتئین (a) شده و ریسک بروز بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد.

LP(a) چسبنده تر از کلسترول بد است و این موجب انباشته شدن آن در رگ ها می گردد.

آزمایش لیپوپروتئین (a) مقدار سطح LP (a) را اندازه گیری کرده و ریسک بروز بیماری های قلبی و عروقی چون سکته کردن، مسدود شدن شریان های بدن و بروز حملات قلبی را مشخص می کند.

زمانی که مقدار LP (a) بالا باشد فرد در معرض ابتلا به مشکلات قلبی است‌ حتی اگر دیگر فاکتور ها در بدن وی طبیعی باشد.

در آزمایش های چربی خون معمولی ، کلسترول مقدار لیپوپروتئین (a) را بررسی نمی کنند.

این احتمال وجود دارد تمام اجزای آزمایش کلسترول طبیعی و نرمال باشد اما مقدار LP (a) بالا بوده و پلاک هایی در شریان ها ایجاد گردد و ریسک لخته خون و بیماری های قلبی و عروقی افزایش یابد.

دلیل اهمیت آزمایش لیپوپروتئین (a)

با استفاده از آزمایش لیپوپروتئین (a) عامل های خطری که پنهان هستند و از طریق آزمایشات معمول چربی خون نمی توان آنها را مشخص نمود، مشخص می گردد.

مثلا زمانی که شخصی دارای سابقه خانوادگی در ابتلا به بیماری قلبی زودرس است یا بدون اینکه مقدار کلسترول در بدن وی بالا باشد مبتلا به بیماری قلبی است، می توان از این آزمایش استفاده کرد تا علت اصلی بیماری در وی مشخص گردد.

همچنین زمانی که بیماری به درمان کاهش کلسترول به خوبی پاسخ نمی دهد می تواند با استفاده از این آزمایش اطلاعات مفیدی در این رابطه کسب کند.

این تست همانند آزمایش ادرار عمومی نیست و به صورت گسترده انجام نمی‌شود.

از علت هایی که موجب عمومی نبودن این تست می‌شود می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• میزان لیپوپروتئین (a) معمولا توسط ژنتیک مشخص می‌شود و برخلاف کلسترول بد نمی توان موجب کاهش مقدار آن با استفاده از رژیم غذایی، دارو یا ورزش کردن شد.
• برای کاهش لیپوپروتئین (a) هنوز درمان مشخص وجود ندارد.
• در اکثر مواقع استفاده از این تست ضرورت نداشته و فقط برای افرادی که شرایط خاصی دارند گزینه مناسبی است.

لیپوپروتئین (a) موجب جمع شدن پلاک در داخل رگ‌ ها شده و تجمع پلاک منجر به بروز عارضه هایی چون حملات قلبی، بیماری های عروق کرونری، سکته کردن و بیماری های مزمن کلیوی می گردد.

به همین دلیل است که انجام آزمایش لیپوپروتئین (a) در برخی افراد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و توسط پزشکان تجویز می گردد.

دلایل انجام آزمایش لیپوپروتئین (a)

با انجام تست لیپوپروتئین (a) می توان بررسی کرد که آیا میزان لیپوپروتئین(a) در خون بالا است یا خیر.

زیرا تنها از این طریق می توان پی به بالا بردن این ماده در خون برد و افزایش آن هیچ علائم دیگری ندارد.

در موارد زیر پزشکان استفاده از این تست را برای بیماران تجویز می کنند:

• داشتن سابقه ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی
• اگر آقایان زیر ۵۵ سال و زنان زیر ۶۵ سال دارای سابقه ابتلا به بیماری قلبی و عروقی و سکته مغزی باشند.
• اگر در خانواده، خانم زیر ۶۵ سال دچار حمله قلبی و سکته مغزی شده باشد.
• اگر در خانواده آقایی در سنین زیر ۵۵ سال مبتلا به حملات قلبی و سکته مغزی شده باشد.
• سخت شدن شریان های بدن
• بالا بودن مقدار کلسترول بد
• داشتن سابقه خانوادگی در بالا بودن کلسترول
• داشتن حملات قلبی و گرفتگی در شریان ها که درمان شده اند.
• وجود سابقه خانوادگی در بالا بودن لیپوپروتئین (a)

آمادگی‌های لازم پیش از انجام آزمایش لیپوپروتئین (a)

پیش از اینکه آزمایش لیپوپروتئین (a) انجام گیرد، باید فرد بیمار برای مدت زمان ۹ الی ۱۲ ساعته ناشتا باشد و از مصرف کردن غذا و نوشیدنی خودداری کند.

برخی دارو ها هستند که بر روی نتیجه آزمایش اثر می گذارند و آن را تغییر می دهند.

از این رو باید حتما پزشک و تکنسین آزمایشگاه خسروشاهی را در جریان دارو های مصرفی خود قرار دهید تا چنان چه لازم است پیش از آزمایش مصرف آنها را قطع کنید.

آیا آزمایش لیپوپروتئین (a) جزئی از چکاب های عمومی است؟

خیر این آزمایش به صورت روتین انجام نمی‌شود و در حالت عادی پزشک آن را برای بیمار خود تجویز نمی کند.

این تست تنها در مواقعی خاص چون داشتن سابقه خانوادگی در بالا بودن لیپوپروتئین (a)، سابقه حملات قلبی و سکته مغزی در خود فرد و اعضای خانواده وی در سنین پایین و مواردی از این قبیل تجویز می گردد.

برخی افراد هستند که مبتلا به بیماری قلبی هستند اما میزان کلسترول در بدن آنها کاملا نرمال و طبیعی است.

برای این دسته افراد نیز پزشکان از آزمایش لیپوپروتئین (a) استفاده می کنند تا علت وجود بیماری قلبی مشخص گردد.

نمونه مورد نیاز برای آزمایش لیپوپروتئین (a)

برای انجام تست لیپوپروتئین (a) به نمونه سرم یا پلاسمای فرد بیمار احتیاج است.

نمونه خون مورد نیاز توسط تکنسین آزمایشگاه از ورید بازویی تهیه می گردد و باید حجمی حدود ۱ میلی لیتر داشته باشد.

پیش از اینکه نمونه خون تهیه شود و تست انجام گیرد بیمار باید در مورد هرگونه دارویی مصرفی با پزشک خود و تکنسین آزمایشگاه صحبت کند زیرا ممکن است داروی مصرفی بر روی نتیجه آزمایش اثر بگذارد و آن را تغییر دهد.

در صورت همولیز شدید نمونه، لیمپیک شدن و ایکتریک شدید نمونه موجود مناسب انجام تست نیست و مورد استفاده قرار نمی گیرد.

نمونه تهیه شده باید در دمای ۴ درجه سانتیگراد و منفی ۲۰ درجه سانتیگراد (برای یک هفته) نگهداری شود.

نتایج تست لیپوپروتئین (a)

نتیجه تست لیپوپروتئین (a) مقدار این چربی در داخل خون را مشخص می کند.

مقدار طبیعی لیپوپروتئین (a) باید از ۳۰ میلی گرم در دسی لیتر کمتر باشد.

اگر نتیجه آزمایش میزان بالای ۳۰ میلی گرم در دسی لیتر را نشان دهد یعنی ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی در فرد بالا است مخصوصا زمانی که دیگر عوامل خطر (چون بالا بودن کلسترول، بالا بودن فشار خون و ابتلا به دیابت) نیز وجود داشته باشند.

اگر مقدار لیپوپروتئین (a) بالا باشد پزشک چکار می کند؟

زمانی که مقدار لیپوپروتئین (a) در فردی بالا باشد پزشک با استفاده از تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش کردن و تجویز دارو، سعی در کاهش ریسک بروز بیماری های قلبی و عروقی داشته و این خطر را تا حدودی مدیریت می کند.