روماتیسم چیست؟

روماتیسم مفصلی یا بیماری آرتریت روماتوئید به بیماری خود ایمنی مزمنی گفته میشود که موجب بروز علائمی چون درد، سفتی، قرمزی و گرما در مفاصل میشود و دامنه حرکتی شخص بیمار را کمتر می کند.

بیماری آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی به صورت متقارن باعث درگیری مفاصل دست و پا میشود.

افرادی که به این بیماری مبتلا هستند صبح ها بعد از خواب، حدودا ۳۰ دقیقه ای زمان لازم دارند تا خشکی بدنشان رفع شود.

تشخیص ابتلا به این بیماری در مراحل اولیه کمی سخت است زیرا علائم ناشی از آن به علائم بیماری هایی چون استئو آرتریت، لوپوس، سندروم شوگرن‌ و … شبیه است.

از این رو باید از آزمایشات تشخیصی مختلف برای تشخیص این بیماری استفاده کرد که در ادامه شما را با آنها بیش‌تر آشنا می‌کنیم.

آزمایش های تشخیصی بیماری روماتیسم

تشخیص بیماری روماتیسم از طریق انجام معاینه بدنی، آزمایش خون، تصویربرداری و نمونه برداری کردن از مایع مفصلی انجام می گیرد.

• در هنگام انجام دادن معاینات بدنی پزشک مفصل های بیمار را از لحاظ متورم بودن، قرمز شدن و وجود حس گرما مورد بررسی قرار می دهد و دامنه حرکتی وی و میزان قدرت عضلات را ارزیابی می کند.
  سوابق خانوادگی در ابتلا به این بیماری نیز در تشخیص پزشک بسیار تاثیر گذار است.
• از طریق آزمایش خون فاکتور های روماتوئید، Anti-CCP ،ESR، CRP، آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) و شمارش کامل سلول های خونی مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت مثبت بودن آنها، ابتلا به روماتیسم توسط پزشک تشخیص داده میشود.
• تصویر برداری برای تشخیص بیماری روماتیسم نیز از طریق انجام سی تی اسکن، ام آر آی، رادیولوژی ساده و سونوگرافی صورت می گیرد تا با استفاده از آنها بالا رفتن سطح پروتئین واکنش پذیر سی و مقدار رسوب گلبول های قرمز مورد بررسی قرار گیرد و تورم در بافت ها، فرسایش استخوان ها و هرگونه مشکلی که در مفاصل وجود دارد مشخص شود.

در صورتی که علائم موجود بیشتر از ۶ ماه فرد را درگیر کرده باشد آزمایشگاه خسروشاهی برای تشخیص دقیق تر این بیماری از مایع مفصلی بیمار نمونه برداری کرده و آن را مورد آزمایش قرار می دهد تا از ابتلا به این عارضه مطمئن شود.

مایعات مفصلی یا مایعات سینوویال‌ التهاب موجود در مفصل را نشان می دهد و چنان چه گلوکز مایعات مفصلی در مقایسه با سطح گلوکز سرم کم باشد نشانه وجود بیماری روماتیسم است.

آزمایش های خون مورد استفاده برای تشخیص روماتیسم

با استفاده از آزمایش خون نمی توان به صورت قطعی ابتلا به آرتریت روماتوئید را تایید نمود یا پی به عدم وجود این بیماری برد.

با به کار گرفتن یکسری تست ها می توان وجود بیماری روماتیسم را تشخیص داد.

آزمایش خون با استفاده از نمونه خون وریدی انجام می گیرد و به ناشتا بودن بیمار احتیاجی نیست.

آزمایشات خون مورد استفاده برای تشخیص روماتیسم به قرار زیر هستند:

فاکتور روماتوئید یا RF

فاکتور روماتوئید جزو اولین تست هایی است که توسط پزشک جهت تشخیص بیماری روماتیسم تجویز می گردد تا وجود بیماری آرتریت روماتوئید در بیمار مشخص گردد.

فاکتور روماتوئید پروتئینی است که توسط سیستم ایمنی بدن تولید میشود و به اشتباه مفصل ها و سلول های طبیعی را مورد حمله قرار می دهد.

میزان اندازه طبیعی این فاکتور در داخل خون باید بین ۰ تا ۱۵ u/mL باشد.

در صورت مثبت شدن نتیجه این تست، وجود بیماری آرتریت روماتوئید تایید شده است ولی باز هم غیر طبیعی بودن آن به طور قطع ابتلا به بیماری روماتیسم را تایید نمی کند، زیرا بیماری های دیگر چون بیماری نقرس، سرطان، دیابت، لوپوس، هپاتیت، سل، وجود عفونت های بلند مدت، سندروم شوگرن و … نیز میزان این فاکتور در داخل خون را بالا می برند.

وجود نتیجه منفی از آزمایش فاکتور روماتوئید هم نمی تواند به طور قطع ابتلا به روماتیسم و بیماری آرتریت روماتوئید را رد کند زیرا حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری دارای فاکتور روماتوئید نیستند.

پس در صورت مثبت بودن نتیجه این تست پزشکان از دیگر آزمایشات نیز جهت تایید و تشخیص دقیق تر کمک می گیرند.

آنتی بادی آنتی سی سی پی یا Anti-CCP

این آنتی بادی به وسیله سیستم ایمنی بدن تولید شده و وجود آن نشانه ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید است که ابتلا فرد به این عارضه در آینده را نشان می دهد‌.

همه افرادی که به آرتریت روماتوئید مبتلا هستند دارای این آنتی بادی نیستند ولی اگر همراه با این تست فاکتور روماتوئید هم مثبت شد می تواند ابتلا به آرتریت روماتوئید شدید را نشان دهد.

بالا بودن آنتی CCP از ۲۰ u/ml ابتلا به آرتریت روماتوئید یا ریسک ابتلا در آینده را نشان می دهد.

آنتی بادی ضد هسته ای یا ANA

سیستم ایمنی بدن در صورت ابتلا به آرتریت روماتوئید سلول های سالم بدن را مورد حمله قرار می دهد و در طول این فرایند آنتی بادی تولید می گردد.

آنتی بادی های ضد هسته ای باعث هدف قرار گرفتن سلول های سالم شده و آنها را از بین می برند.

بالا بودن سطح این آنتی بادی در بدن نشانه ابتلا به بیماری خود ایمنی است و در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید مشاهده می گردد.

مقدار طبیعی آنتی بادی ضد هسته ای باید از ۱۰ کمتر باشد.

پروتئین واکنش پذیر سی یا CRP

افرادی که به بیماری روماتیسم مفصلی مبتلا هستند دارای پروتئین واکنش پذیر سی یا CRP بالا در خون هستند و افزایش CRP در داخل خون آنها وجود بیماری التهابی مزمن را نشان می دهد.

این تست جزو تست های تشخیصی مخصوص روماتیسم نیست اما در تشخیص این بیماری کمک کننده است.

مقدار طبیعی پروتئین واکنش پذیر سی باید از ۱ mg/l کمتر باشد. اگر میزان این تست از ۱۰ mg/l بیشتر باشد باید بررسی های بیشتری صورت بگیرد.

برای این تست محدوده طبیعی در نظر گرفته نشده زیرا عواملی چون سن، بارداری، عفونت، انجام درمان های هورمونی، مصرف سیگار، چاق بودن و ابتلا به برخی بیماری ها در تعیین محدوده طبیعی این تست تاثیر گذار است.

میزان رسوب گلبول های قرمز یا ESR

رسوب گلبول های قرمز یا ESR در افرادی که به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مبتلا هستند بالا بوده و نتیجه آن نشان دهنده وجود التهابی مزمن در بدن می باشد.

این آزمایش جزو آزمایشات تشخیصی مخصوص روماتیسم نیست ولی استفاده از آن وجود التهاب در بدن را نشان می دهد.

بالا بودن سطح ESR  نشانه ای از وجود التهاب در بدن است البته مواردی چون بارداری، وجود کم خونی، ابتلا به بیماری تیروئید، داشتن عفونت و سرطان هم می تواند موجب افزایش سطح ESR شود.

مقدار اندازه طبیعی ESR  در مردان کمتر از ۵۰ سال بین ۰ تا ۱۵ mm/h  و در زنان کمتر از ۵۰ سال بین ۰ تا ۲۰ mm/h، در مردان بالای ۵۰ سال بین ۰ تا ۲۰ mm/h و در زنان بالای ۵۰ سال بین ۰ تا ۳۰ mm/h است.

آزمایش شمار کامل سلول های خونی یا CBC

از طریق آزمایش شمار کامل سلول های خونی تعداد گلبول های قرمز، سفید و پلاکت های خون مشخص می‌شود.

این آزمایش خود ۱۰ الی ۱۱ پارامتر را شامل می‌شود و با استفاده از نتایج آن می توان ابتلا به بیماری های مختلف را تشخیص داد.

این تست از طریق نمونه خون ورید بازو انجام میشود و نیاز به ناشتا بودن بیمار ندارد.