پپتید C نوعی پروتئین است که در لوزالمعده به همراه انسولین تولید می شود.

با انجام آزمایش پپتید C، میزان تولید این ماده برای مشخص کردن سطح انسولین بدن و مناسب بودن میزان آن جهت تاثیرگذاری روی عملکرد های بدن، مورد بررسی قرار می گیرد.

زمانی که میزان تولید انسولین در بدن مورد ارزیابی قرار می گیرد، انجام آزمایش پپتید C باعث مشخص شدن علت کم بودن مقدار گلوکز خون شده و بیشتر برای افرادی کاربرد دارد که دیابت داشته و در برابر مقاومت به انسولین مشکوک می باشند.

کم بودن سطح پپتید C نشانه ای از تولید کم انسولین توسط پانکراس است و بالا بودن آن نشانه ای از وجود برخی بیماری ها چون بیماری های کلیوی، وجود تومور و … است.

به طور کلی آزمایش پپتید C را با اهداف زیر مورد استفاده قرار می دهند:

درمان دیابت و مدیریت آن

پزشکان با انجام دادن آزمایش تشخیص مقاومت به انسولین، انسولین بدن را مشخص کرده و نتایج بدست آمده از آن در کنار دیگر ارزیابی ها به چگونگی درمان بیمار کمک می کند.

مشخص شدن علت هیپوگلیسمی

با انجام این آزمایش علت هیپوگلیسمی به صورت مکرر در افرادی که دیابت ندارند مشخص شده و نشان می دهد که  آیا استفاده از انسولین زیاد در وضعیتی که شخص دارد موثر بوده است یا خیر.

تشخیص انسولینوم و نظارت آن

استفاده از این آزمایش در تشخیص دادن انسولینوم، بررسی تاثیرگذاری درمان بر آن و عود کردن دوباره این بیماری موثر می باشد.

مشخص شدن دیابت نوع ۱ و نوع ۲

زمانی که نوع دیابت مشخص نباشد از طریق این آزمایش می توان نوع دیابت موجود را مشخص کرد.

نمونه های مورد نیاز برای تست پپتید C

انجام آزمایش پپتید C از طریق نمونه خون و آزمایش ادرار شخص بیمار انجام می شود.

خون مورد نیاز را از طریق ورید بازو و استفاده از سوزن جمع آوری می کنند و پیش از نمونه گیری باید پرسنل آزمایشگاه در جریان دارو های مصرفی و زمان مصرف آنها قرار بگیرد.

تست های مکمل آزمایش پپتید C

گاهی اوقات از تست های آزمایشی زیر در کنار آزمایش پپتید C  استفاده می شود:

• Fasting Blood Sugar (FBS)
• Blood Sugar (BS)
• Insulin
• Oral Glucose Tolerance Test (OGTT)

نتیجه آزمایش پپتید C

میزان پپتید C با توجه به مقدار قند خون مشخص می شود.

اندازه نرمال این تست باید بین ۰‌.۵ الی ۲ نانوگرم در میلی لیتر باشد.

پزشک معمولا نتایج حاصل شده از این تست را با توجه به عامل هایی چون سن بیمار، سلامت بدنی وی، سوابق پزشکی و علائم ظاهر شده تفسیر و بررسی می کند.

با توجه به عامل موجود این امکان وجود دارد که در کنار انجام این آزمایش پزشک از دیگر آزمایشات اضافی نیز استفاده نماید تا بتواند بهترین تشخیص را برای بیمار خود انجام دهد.

اگر میزان پپتید C در آزمایش خون انجام شده بالا باشد نشانه ای از تولید زیاد انسولین توسط بدن است که باید تحت مدیریت قرار بگیرد، زیرا نشان دهنده بیماری های زیر می باشد:

• ابتلا به دیابت نوع ۲
• وجود مقاومت نسبت به انسولین
• ابتلا به سندروم کوشینگ
• ابتلا به تومور پانکراس
• وجود نارسایی کلیه
• ابتلا به هیپوکالمی

پایین بودن میزان پپتید C نشان دهنده این است که مقدار تولید انسولین کم بوده یا اینکه بدن اصلا انسولین تولید نمی کند.

این پایین بودن سطح پپتید C نشانه ای از وجود بیماری های زیر است:

• وجود بیماری های کبدی
• داشتن عفونت های شدید
• ابتلا به دیابت نوع ۱
• ابتلا به بیماری ادیسون

در صورت ابتلا به دیابت نوع ۲ بدن اقدام به تولید انسولین می کند ولی از انسولین تولیدی خود به درستی استفاده نمی کند و این خود سطح پپتید C را افزایش می دهد.

علائم پایین بودن مقدار پپتید C

در صورت پایین بودن مقدار پپتید C فرد با علائم زیر روبرو می شود:

• داشتن گرسنگی زیاد از حد
• وجود تشنگی زیاد
• اضطراب داشتن
• تولید و دفع زیاد ادرار
• داشتن سرگیجه
• داشتن لرزش در بدن

علائم بالا بودن مقدار پپتید C

در صورت بالا بودن سطح پپتید C، فرد با علائم زیر روبرو می شود:

• بالا رفتن وزن بدن
• زیاد شدن چربی های شکمی
• مقاومت نشان دادن نسبت به انسولین
• وجود التهاب
• داشتن اسید اوریک بالا
• وجود میزان کلسترول بالا

چه زمانی از آزمایش پپتید C استفاده می شود؟

استفاده از آزمایش پپتید C در موارد زیر تجویز می گردد:

• در صورتی که رابطه با مقاومت بدن نسبت به انسولین شک بالینی وجود داشته باشد.
• برای اینکه در رابطه با تولید انسولین در بیماران دیابتی اطلاعات دقیقی حاصل شود.
• برای اینکه دیابت را طبقه بندی کنند.
• برای اینکه علت هایپوگلیسمی را مورد بررسی قرار دهند.

انجام آزمایش پپتید C به چه آمادگی هایی احتیاج دارد؟

برای انجام آزمایش پپتید C بیمار باید نکات زیر را مورد توجه قرار دهد:

• باید مدت زمانی ۸ تا ۱۰ ساعته پیش از انجام آزمایش خون ناشتا باشد.
• پیش از اینکه این آزمایش را انجام دهد باید از انجام هر گونه فعالیت شدید بدنی خودداری شود زیرا داشتن فعالیت بدنی بر روی سطح گلوکز بدن تاثیر می گذارد.
• چنان چه دارویی مصرف می شود باید با پزشک در رابطه با مصرف آن صحبت شود تا اگر نیاز است برای انجام آزمایش آن دارو مصرف نشود.
• نباید از سیگار و مشروبات الکلی استفاده شود.

استفاده از سیگار و الکل روی نتیجه آزمایش اثر می گذارد از این رو باید از مصرف آنها خودداری کرد.

عواملی که در نتیجه آزمایش پپتید C تداخل ایجاد می کند:

برخی عوامل هستند که باعث بروز نتیجه ای کاذب از تست پپتید C می‌شوند از جمله:

• وجود نارسایی کلیه که سطح پپتید C را بالا می برد.
• استفاده از دارو هایی چون داروی بتامتازون، داروی دفروکسامین، داروهای ضد بارداری خوراکی، داروی گلیمپراید، داروی سولفونیل‌ اوره و … باعث افزایش میزان پپتید C می شود.
• مصرف دارو هایی چون داروی آتنولول، داروی میگلیتول و داروی کلسی‌تونین با کاهش سطح پپتید C همراه است.

برای اینکه مقدار پپتید C در بدن متعادل باشد باید چه کاری انجام داد؟

برای متعادل کردن سطح پپتید C باید میزان قند خون بدن را کاملا مدیریت نمود و میزان کربوهیدرات های تصفیه شده و همچنین استفاده از غذا های شیرین را محدود کرد.

بهتر است از رژیم غذایی که موجب تثبیت شدن مقدار قند خون بدن شده و سطح پپتید C را نرمال نگه می دارد استفاده کرد و به سطح وعده های غذایی توجه نمود.

انجام دادن برخی ورزش ها نیز در متعادل کردن مقدار قند خون و سطح پپتید C موثر است و چنان چه دارویی مصرف می شود بهتر است مصرف آن مطابق دستور پزشک باشد.