آزمایش CH50 چیست؟

آزمایش CH50 نوعی تست سرولوژیک است که با استفاده از آن سیستم کمپلمان مورد ارزیابی کلی قرار می گیرد.

ارزیابی کلی سیستم کمپلمان یکی از بهترین سنجش ها برای بررسی عملکردی مسیر کلاسیک کمپلمان می باشد.

در آزمایش CH50  سطح سرم در افرادی که به بیماری های کمپلکس ایمنی چون SLE، گلومرولونفریت و… مبتلا هستند کاهش می یابد.

میزان اندازه C3 و C4 نیز در زمان وجود اختلال خود ایمنی اهمیت دارد و بهتر است از طریق این تست مورد ارزیابی قرار بگیرد.

کم شدن سطح کمپلمان زمانی رخ می دهد که شدت بیماری افزایش یافته باشد.

زمانی که‌ در یک یا چند جزء از اجزای سیستم کمپلمان کمبودهای ارثی وجود داشته باشد سطح کمپلمان کاهش می یابد و این سیستم عملکردی ندارد.

سیستم کمپلمان با وجود پروتئین های پلاسمایی و غشایی نوعی ایمنی ذاتی در مقابل پاتوژن های میکروبی ایجاد می کند و فعالیت آن با بررسی اجزایی که دارد مشخص می گردد.

با استفاده از آزمایش CH50، نه جزء از سیستم کمپلمان (C1، C2، C3، C4، C5، C6، C7، C8 و C9) که در مسیر کلاسیک است مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد.

فعال شدن مسیر کلاسیک (آغاز این مسیر توسط کمپلکس آنتی ژن آنتی بادی است) زمانی مشخص می‌شود که مقدار C3 و C4 کاهش یابد اما فعال شدن مسیر آلترناتیو (این مسیر نوعی سیستم دفاعی طبیعی بر علیه پاتوژن های دیگر و میکروارگانیسم ها است) با کاهش مقدار C3 و نرمال بودن C4 مشخص می گردد.

هدف از آزمایش CH50 چیست؟

کمپلمان سیستمی است که باعث فعال شدن پروتئین ها از حالت غیرفعال میشود و عملکردی چون سیستم انعقاد خون دارد.

سیستم کمپلمان قسمتی از مکانیسم دفاعی بدن محسوب می‌شود که از بدن در برابر عفونت ها مراقبت می کند.

زمانی که سیستم کمپلمان فعال می‌شود اتفاقات زیر رخ می دهد:

• لیزر سلولی
• بالا رفتن مقدار نفوذپذیری عروق بدن
• آزاد شدن هیستامین از پلاکت های بدن یا ماست سل‌ ها
• منقبض شدن ماهیچه های صاف
• کموتاکسی گلبول های سفید که بخشی از پاسخ التهابی بدن است‌.

سیستم کمپلمان با سیستم های دیگر بدن چون سیستم انعقادی بدن، سیستم کینین و همچنین سیستم فیبرینولیتیک ارتباط دارد و همیشه فعالیت سودمندی ندارد.

گاهی اوقات در زمان وارد شدن باکتری گرم منفی تنظیمات این سیستم برهم خورده و به بدن صدمه های زیادی را وارد می کند.

با استفاده از آزمایش CH50 مسیر کلاسیک کمپلمان یعنی C1 تا C9 مورد بررسی قرار گرفته و چنان چه در اجزای آن یعنی C1 تا C8 کمبودی وجود داشت میزان آن صفر می‌شود.

وجود کمبود در C9 سیستم کمپلمان، موجب کاهش یافتن عدد این تست می‌شود.

این سیستم تشکیل شده از ۲۵ پروتئین است که با هم کار می کنند و باعث تکمیل شدن عملکرد آنتی بادی ها در رفع شدن باکتری ها می شوند.

پروتئین های موجود در سیستم کمپلمان در سیستم گردش خون به صورت غیر فعال وجود دارند و زمانی که یکی از آنها فعال می‌شود دیگر پروتئین ها نیز کم کم فعال شده و استوانه ای را در دیواره سلول ایجاد می کنند.

با جاری شدن مایعات به داخل و خارج استوانه های ایجاد شده، تورم در سلول ایجاد می گردد و در نهایت موجب منفجر شدن آن می شود.

چرا از تست CH50 استفاده می کنند؟

پزشکان از تست CH50  به دلایل مختلف استفاده می کنند که این دلایل عبارتند از:

• بررسی کردن میزان قدرت تخریبی که سیستم کمپلمان دارد و همچنین بررسی کردن عامل های موجود در مسیر کلاسیک کمپلمان در افرادی که دارای نقص در کمپلمان هستند‌.
• نوعی تست اولیه برای افرادی است که به صورت مکرر به عفونت مبتلا می‌شوند و احتمال اینکه به صورت مادرزادی با کمبود یک یا چند پروتئین روبرو باشند در آنها وجود دارد.
• بررسی کردن بیماری هایی چون بیماری روماتیسمی و لوپوس اریتروماتوز سیستمیک که باعث میزان مصرف بالای کمپلمان شده و دلیل آن تشکیل شدن کمپلس ایمنی می باشد.

نمونه مورد نیاز آزمایش CH50 چیست؟

برای انجام دادن این آزمایش از ورید بازویی فرد خونگیری انجام میشود.

پیش از نمونه گیری باید فرد، تکنسین آزمایشگاه خود را در جریان هرگونه دارویی که مصرف می کند و زمان مصرف آن دارو، قرار بدهد.

انجام دادن این تست به شرایط خاصی پیش از آزمایش نیاز ندارد.

در هنگام نمونه گیری باید یکسری نکات را مورد توجه قرار داد که عبارتند از:

• خون را باید با در نظر گرفتن تکنیک های پزشکی جمع آوری نمود و برای این تست نیاز به ۵ میلی لیتر خونی که ماده ضد انعقاد ندارد، می باشد.
• باید مدت زمان ۳۰ الی ۶۰ دقیقه ای خون در دمای اتاق نگهداری شود تا در آن لخته ایجاد شود و بعد با استفاده از سانتریفیوزژ سرم آن را جدا کنند.
• سرم خون را در داخل لوله های تمیز ریخته و تا زمان انجام آزمایش آن را در یخچال نگهداری می کنند.
• برای اینکه نتیجه ای درست از این تست حاصل شود باید نمونه گیری به درستی انجام شده و نگهداری شود.
• زمانی که نمونه گیری انجام شد ناحیه مورد نظر را از نظر وجود کبودی یا داشتن خونریزی بررسی کنید.
• اگر نمونه ذوب یا فریز شود مورد قبول نیست.
• نمونه پلاسما برای این تست قابل قبول نیست .
• نمونه ای که پیش از تست حرارت دیده باشد برای انجام این تست مناسب نیست‌.
• از به کار گرفتن کردن نمونه همولیز شده خودداری نمایید.

تفسیر آزمایش CH50

زمانی که AH50 که همولیز کمپلمان مسیر فرعی است، طبیعی باشد و در مقابل آن CH50 که همولیز کمپلمان کل است، فعالیتی نداشته باشد، نشانه ای از نوعی کمبود اولیه در مسیر کلاسیک و پروتئین های C1، C2، C4 است. در ادامه آزمایشگاه خسروشاهی به نکات دیگری هم اشاره می‌کند که عبارتند از :

• زمانی که CH50 طبیعی باشد ولی AH50 فعالیتی نداشته باشد نشانه ای از کمبود و وجود نقص در مسیر فرعی که آلترنیتیو است، می باشد.
• زمانی که CH50 و همچنینAH50 فعالیتی نداشته باشند ولی C3 و C4 طبیعی باشند، نشانه ای از کمبود در C5، C6، C7، C8، C9 که اجزای اواخر مسیر هستند، می باشد.
• کم بودن میزان AH50 و کم بودن C3 و C4 نشانه ای از روند مصرفی کمپلمان است.
• فعالیت نداشتن CH50 و AH50 نشانه ای از کمبود C3، C5، C6، C7، C8، C9 که جزء های آخر مسیر کمپلمان هستند، می باشد.

چه عواملی در آزمایش CH50 مداخله ایجاد می کنند؟

برخی عوامل هستند که بر آزمایش CH50 تاثیر می گذارند از جمله:

• زمانی که بیماران مبتلا به SLE، سیکلوفسفامید مصرف کنند یا زمانی که از دانازول استفاده شده باشد نتیجه آزمایش تحت تاثیر قرار گرفته و CH50 افزایش می یابد.
• به دلیل نارسایی کلیوی ممکن است برخی فرگمنت های کمپلمان از راه ادرار از بدن دفع نشوند و این موجب افزایش آنها در سرم شده و نتیجه کاذبی را ایجاد نماید.
• ذوب کردن و فریز کردن نمونه گرفته شده از آزمایش خون، حرارت دیدن نمونه، همولیز نمونه و… در نتیجه تست اختلال ایجاد می‌ کنند.

کاهش و افزایش CH50  به دلیل وجود چه بیماری هایی است؟

کاهش CH50 به دلایل زیر رخ می دهد:

• داشتن سوءتغذیه
• ابتلا به هپاتیت
• رد شدن پیوند کلیه
• ابتلا به لوپوس اریتروماتوز سیستمیک (SLE)
• وجود بیماری سیروز
• ابتلا به نفریت لوپوسی
• وجود آنزیوادم ارثی

و افزایش یافتن CH50 به دلایل زیر رخ می دهد:

• ابتلا به عفونت
• ابتلا به سرطان
• وجود کولیت اولسراتیو