سقط مکرر

به ختم‌ شدن حاملگی قبل از هفته ۲۰ بارداری و یا از دست دادن جنینی که وزن زیر ۵۰۰ گرم دارد سقط می گویند.

تقریبا ۱۵ درصد از بارداری ها بین هفته ۴ تا ۲۰ بارداری رخ می دهد.

سقط مکرر جزو شایع ترین عارضه های ناشی از بارداری است و زمانی از اصطلاح سقط مکرر برای فرد استفاده میشود که ۳ یا بیشتر از ۳ بار ختم حاملگی با جنین زیر ۲۰ هفته و یا با وزن زیر ۵۰۰ گرم وجود داشته باشد‌.

بروز سقط مکرر ممکن است ناشی از مشکل های ژنتیکی و یا وجود اختلالات ترومبوفیلی باشد.

زمانی اختلال ترومبوفیلی رخ می دهد که تمایل جهت ایجاد لخته خون افزایش پیدا می کند و مشکلاتی چون بروز سقط مکرر، مشکلات بارداری و اختلالاتی در رشد جنین را به همراه دارد.

این اختلال را می توان از طریق یکسری آزمایش ژنتیکی خاص مشخص کرد به صورتی که جهش ژنتیکی و یا ناهنجاری هایی که با این اختلال ارتباط دارند را مورد بررسی قرار می دهند.

سقط های ترومبوفیلیایی

برای داشتن حاملگی موفق باید جریان خون جفتی به صورت مناسب و کافی باشد.

زمانیکه در گردش خون جفتی اختلالی ایجاد شود باعث انفارکتوس‌ جفت شده و سقط اتفاق می افتد.

وجود اختلال در گردش خون جفتی باعث کند شدن رشد جنین در داخل رحم، مرگ جنین در داخل رحم، بروز پره ‏اكلامپسى و Placental abruption  می‌شود.

به طور کلی هر وضعیتی که باعث بالا رفتن انعقاد خون شود موجب بروز سقط ترومبوفیلیایی میشود‌.

این اختلال ممکن است به صورت وراثتی و یا ا‌کتسابی‌ به وجود آید.

موارد زیر جزو آن دسته موارد هستند که باعث بالا رفتن قابلیت انعقاد خون میشوند:

بروز جهش در ژن پروترومبين

این جهش مولکول آدنین را جایگزین گوانین کرده و باعث افزایش سطح پروترومبين پلاسما می‌شود و با افزایش پروترومبين ریسک بروز ترومبوز بالا می رود.

این جهش را از طریق روش PCR بررسی می کنند‌ و وجود آن باعث سقط مکرر در سه ماه اول می گردد.

کم بودن پروتئین S

پروتئینی وابسته به ویتامین K است و سنتز شده توسط سلول های موجود در کبد و اندوتليال و همچنین مگاكاريوسيت‏ ها است.

این پروتئین در زمان اتصال پروتئین C به فسفوليپيدها چون کوفاکتور‌ رفتار می نماید و کمبود اکتسابی آن را می توان در اختلال های مربوط به خود ایمنی و بیماری های التهابی دید.

کم بودن میزان پروتئین S با سقط هایی که غیر تکراری هستند و با تاخیر صورت می گیرند ارتباط دارد.

همچنین با مصرف کردن استروژن ها، وجود بیماری های کبدی و ابتلا به سندروم نفروتيك مقدار این پروتئین هم کاهش می یابد‌.

بروز جهش در فاکتور V Leiden

جهش در فاکتور V  و یا Factor V Leiden Mutation از مهم ترین عواملی است که موجب به وجود آمدن ترومبوز در جفت و بروز سقط ترومبوفیلیایی می‌شود.

سه ناحیه موجود در ساختمان فاکتور V با فعالیت پروتئین C شکسته می‌شود.

جایگزینی مولکول آدنین با گوانین‌ با جهش ایجاد شده در  نوكلئوتيد شماره 1691، با جانشینی اسيد آمينه گلوتامين با آرژنين همراه است.

این جایگزینی در اثر فعالیت پروتئین C رخ می دهد و در برابر تجزیه پروتئین C موجب مقاومت فاکتور V می‌شود و انعقاد یافتن ادامه پیدا می کند.

با استفاده کردن از قرص های ضد بارداری ریسک بروز این عارضه بیشتر می‌شود.

جهش فاکتور V علاوه بر سه ماه دوم که بیشتر سقط ها در آن زمان رخ می دهد در سه ماه اول نیز موجب سقط جنین می گردد.

ریسک سقط جنین در زنانی که خواهر آنها دارای سابقه ترومبوز ناشی از جهش فاکتور V بوده بالا است.

کم بودن میزان پروتئین C

از فاکتور های ضد انعقادی است که به ویتامین K وابسته بوده و در داخل کبد سنتز‌ می گردد.

در زمان انعقاد، ترکیب ترومبين با ترومبو ماديولين صورت گرفته و موجب به وجود آمدن کمپلکس فعال آنزیمی شده و فعال شدن پروتئین C در جریان خون را به همراه دارد و این پروتئین در حضور كوفاكتوری که خود دارد کمپلکس را به وجود می آورد که باعث تجزیه فاکتور V  و VIII می گردد.

با کاهش میزان پروتئین C این فاکتور در داخل خون باقی مانده و فعالیت انعقاد خون را بالا می برد.

میزان سطح خون پروتئین C در زمان تولد از بالغین کمتر بوده و با گذشت ۶ ماه و به تدریج میزان آن افزایش پیدا می کند و سطح آن به سطح بزرگسالان نزدیک شده ولی تا ۱۰ سالگی از مقادیر نرمال بزرگسالان کمتر است.

در زمان وجود سرطان قدرت فعال ‏كنندگى ترومبين ترومبوماديولين بالا رفته و پروتئین C را مصرف می کند و موجب کاهش سطح آن می گردد.

داشتن سندروم آنتى ‏فسفوليپيد

از اختلالات ترومبوفیلی اکتسابی است و معمولا ۱۵ درصد سقط ها را در بر می گیرد و علت آن شارژ منفی آنتی بادی بر علیه فسفوليپيد ها است و سر دسته آن ها آنتی بادی LAC از کلاس lgG  و lgM می باشد که در تست های انعقادی که به فسفوليپيدها وابسته هستند موجب ایجاد تداخل می‌شود.

کم بودن آنتى ‏ترومبين III

آنتی ترومبین III تولید شده توسط کبد بوده و به عنوان ضد انعقاد طبیعی عمل می کند.

این ماده فاكتورهاى II، IX، X، XI، XII و فاکتور  Kallikrein را غیر فعال کرده و مهار آبشار انعقادی را به همراه دارد.

وجود تعادل در Anti thrombin III باعث عملکرد طبیعی سیستم انعقادی می‌شود و کم بودن آن فرایند انعقاد را زیاد می کند.

در صورت کمبود Anti thrombin III می توان از تزریق هپارين استفاده کرد و در افراد دارای ۶۰ درصد Anti thrombin III نرمال پاسخ خوبی می دهد.

کم بودن میزان Anti thrombin III نوعی اختلال هتروژن تلقی می‌شود و افراد مبتلا به کمبود آن در ۲۰ سال اول زندگی خود دارای سابقه ای از ترومبوز وریدی هستند.

پایین بودن سطح آنتی ترومبین در افراد مبتلا به بیماری های کبدی چون سیروز کبدی، بیماری سندروم نفروتیک و كارسينوماى پيشرفته دیده می‌شود.

بالا رفتن هموسيستئين در خون

نوعی اسيد آمینه گوگرددار می باشد که نشئت گرفته از متيونين غذایی است.

متیونین در داخل سلول ها بعد از دمتيلاسيون به هموسيستئين تبدیل شده و با اثر گذاری آنزیم MTHFR، آنزیم Methylene  Synthase و همچنین آنزیم Cystathionine Synthase دوباره به متیونین تبدیل می گردد.

داشتن نقص به صورت ارثی در این آنزیم ها باعث بالا رفتن سطح هموسيستئين می‌شود و با افزایش آن احتمال سقط نیز افزایش پیدا می کند.

از علت های غیر ژنتیکی افرایش هموسيستئين می توان به کمبود ویتامین B12، B6 و اسيد فولیک اشاره نمود.

زیاد شدن فيبرينوژن خون و یا ديس‏فيبرينوژنمى

نوعی اختلال نادر است که باعث Hypercoagulability شده و در افراد مبتلا به ترومبوز وردیدی مشاهده می گردد.

بروز این اختلال موجب سقط ۳۹ درصدی جنین و مرگ ۹ درصدی جنین در داخل رحم می‌شود.

آزمایش ترومبوفیلی

جزو آزمایشاتی است که برای بررسی کردن عوامل به وجود آورنده اختلال ترومبوفیلی مورد استفاده قرار می گیرد.

اختلال ترومبوفیلی به بیماری خونی گفته می‌شود که ریسک لخته شدن خون را در داخل عروق افزایش می دهد.

این بیماری به صورت ژنتیکی و اکتسابی در فرد بروز می یابد و نوعی هایپر انعقاد و یا انعقاد خون زیاد از حد است که افراد مبتلا را بیشتر از بقیه به لخته خون مبتلا می کند و انعقاد خون بیشتر از حالت طبیعی رخ داده و اختلال هایی را در بدن به وجود می آورد.

از مشکلاتی که در دوران بارداری فرد را تهدید می کند خطر سقط ناشی از این عارضه است و در سه ماه اول بارداری رخ می دهد.

سقط مکرر یعنی سقط های متوالی که به صورت خود به خود برای سه بار و یا بیشتر در سه ماه اول اتفاق افتاده است.

سقط جنین علت های مختلفی دارد که اختلال انعقادی ژنتیکی یکی از آنها است.

سالم بودن جنین و خونرسانی به آن با هم ارتباط مستقیمی داشته و با قطع خونرسانی سلامت جنین به خطر می افتد.

ابتلا به بیماری ترومبوفیلی باعث ایجاد لخته خون و عدم خونرسانی به جنین و نهایت سقط جنین می گردد.

آزمایش پنل ترومبوفیلی

این پنل دارای چند تست است که روی نمونه خون فرد انجام میشود تا عملکرد ترومبوپلاستین و فاکتور 8 را مورد بررسی قرار دهند.

با ارزیابی این پروتئین ها می توان موجب شناسایی نقص احتمالی شد.

بعضی از تست های این پنل خیلی ساده و سریع قابل اجرا هستند و با مشخص شدن نتیجه آنها می توان از خطر ترومبوفیلی مطلع شد.

گاهی اوقات پزشکان نمونه خون دیگری را برای آزمایشات پیچیده تر تجویز می‌ کند و تشخیص این بیماری زیر نظر پزشک هماتولوژیست صورت می گیرد.

میزان قابل اعتماد بودن تست ترومبوفیلی

آزمایش خون و پنل ترومبوفیلی نیز مانند هر آزمایش دیگر با محدودیت هایی همراه است و نمی توان با استفاده از آن تمام بیماری ها را شناسایی نمود.

اما این روز ها پنل ترومبوفیلی و سقط جنین که شامل تست های ژنتیکی مربوط سقط های ترامبوفیلیک است نتایج قابل اعتمادی را ارائه می کنند ولی باز هم نمی توان اطمینان ۱۰۰ درصدی از این تست ها داشت.

تاثیر ترومبوفیلی بر سقط های مکرر

در چه مواردی آزمایش ترومبوفیلی تجویز می‌شود؟

تست ترومبوفیلی چقدر قابل اطمینان است؟

هزینه آزمایش ترومبوفیلی