آشنایی با پپتید ناتریورتیک مغزی (BNP یا Brain Natriuretic Peptide)

آنزیمی است که از سلول های موجود در جدار قلب و دهلیز های قلب آزاد گردیده و این آزاد شدن ناشی از کشش ایجاد شده در دیواره قلب است.

کشش ایجاد شده در دیواره قلب روی کلیه تاثیر گذاشته و باعث دفع شدن آب و سدیم از بدن می گردد.

آنزیم BNP جهت دفع شدن آب اضافه ای که در بدن وجود دارد تولید می شود.

در اثر نارسایی قلب خون زیادی در داخل دهلیز های قلب جمع شده و موجب بروز نفس تنگی، متورم شدن بدن و علائم قلبی می‌ گردد.

هر چه مقدار این آنزیم در خون بالا باشد نشانه کشش و میزان فشار زیاد بر روی دیواره های قلب است و می توان از طریق انجام تست BNP موجب تشخیص نارسایی قلبی به وجود آمده شد.

تست BNP را در صورت وجود نفس تنگی و علائم وجود بیماری در ریه و قلب انجام می دهند و تستی کمک کننده در تشخیص بیماری است.

آزمایش Pro BNP

آزمایش BNP که به آن پپتید ناتریورتیک مغزی می گویند آزمایشی جهت بررسی سطح پروتئینی با نام Brain Natriuretic Peptide است و در بخش های آی سی یو و سی سی یو بیمارستان ها جهت بررسی کردن نارسایی قلبی و تشخیص قطعی این اختلال مورد استفاده قرار می گیرد که با توجه به اختلال موجود موجب درمان و رفع بیماری شوند.

در صورت وجود نارسایی قلبی میزان BNP در خون افزایش یافته و علت این افزایش دیاستولیک‌، داشتن فشار خون بالا، ابتلا به بیماری های قلبی، ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، داشتن فشار خون ریوی، ابتلا به سندرم های حاد کرونری، هیپرتیروئیدی و… است.

با منبسط شدن دیواره قلب به دلیل حجم زیاد خون یا آسیب دیدن قلب به دلیل عدم وجود جریان خون، مقدار هورمون BNP  افزایش می یابد.

از طریق pro BNP وجود نارسایی قلبی و مرگی که به دلیل سکته قلبی رخ داده است مشخص می گردد.

زمانی که نارسایی قلبی در شخصی رخ بدهد همراه با آن بیماری های زیر نیز در وی آشکار می شود:

• نارسایی در بطن ها
• نارسایی قلبی به صورت مخفی
• ایجاد نفس تنگی
• بیماری های ریوی
• آمفیزما‌
• پره اکلامپسی خانم باردار
• بیماری های کلیوی

نارسایی قلبی چیست؟

زمانی که اختلالی در سمت راست، سمت چپ یا هر دو طرف قلب ایجاد شود، نارسایی قلبی رخ داده است.

سمت چپ قلب قدرتمند است و باعث پمپاژ خون به کل بدن  می شود. معمولا این قسمت با نارسایی قلبی روبرو می گردد.

دهلیز چپ با تحویل گرفتن خون از ریه ها، آن را به بطن‌ چپ رسانده و سپس خون در کل بدن گردش پیدا می کند.

با ضعیف بودن بطن چپ، خون دریافتی به سمت جلو پمپ نمی‌ شود و به عقب برمی‌گردد و به داخل ریه ها می رود.

با درست منقبض نشدن بطن چپ نارسایی سیستولی قلب رخ می دهد.

زمانی که این نارسایی رخ بدهد، مقدار خون کافی با ضربان قلب در بدن پمپ نشده و دیواره های عضلانی موجود در قلب سفت گردیده و نارسایی دیاستولی را ایجاد می نماید.

این نارسایی سفتی قلب را به همراه داشته، به صورتی که در زمان انقباضات از خون کافی پر نمی گردد.

در زمان بروز نارسایی سیستولی و دیاستولی خون به قسمت چپ قلب رفته و به بافت ریه پس زده می شود.

با جمع شدن خون در رگ های ریه، خون موجود به کیسه های هوایی رفته و موجب احتقان ریوی می گردد و با تنفس دشوار همراه است.

گاهی اوقات نارسایی قلبی باعث تاثیر گذاری در سمت راست قلب می شود.

سمت راست قلب  با دریافت خون برگشتی بدن، آن را به ریه ها پمپ کرده تا موجب اکسیژنه شدن آن شوند.

گاهی مواقع سمت راست قلب به دلیل نقص بطن چپ، تحت فشار برگشتی خون قرار گرفته و آسیب می بیند.

با کاهش یافتن توانایی قسمت راست قلب به دلیل پمپاژ خون، خون به سیاهرگ برگشته و موجب متورم شدن بافت ها و اندام های بدن می شود.

کاربرد تست Pro BNP

یکی از کاربردهای مهم تست Pro BNP تشخیص دادن نارسایی قلبی در بیماران مبتلا به این بیماری و مشخص کردن پیش آگهی بیماران است.

هرچه میزان این تست بیشتر باشد فرد با بیماری شدید تر و پیش آگهی وخیم تری روبرو است.

از بیماری های نارسایی احتقانی قلبی که از طریق این تست قابل شناسایی است می توان به نارسایی سیستولیک، نارسایی دیالستولیک، نارسایی دریچه ای و کاردیوپاتی انسدادی هیپرتروفیک اشاره نمود.

چگونگی انجام تست Pro BNP

برای تست BNP خونگیری به وسیله پزشک یا پرستار انجام می شود.

این آزمایش را با استفاده از آزمایش خون انجام می دهند، به صورتی که سوزن را به بازوی فرد بیمار وارد نموده و خون مورد نیاز را جمع آوری کرده و وارد لوله آزمایش جهت انجام تست می کنند.

هنگام خونگیری و ورود سوزن کمی حس سوزش و درد در شخص ایجاد می‌ شود و کاملا طبیعی است.

کل فرایند خونگیری برای  انجام این آزمایش به  مدت زمانی ۱ الی دو دقیقه ای احتیاج دارد.

ای نمونه خون جمع آوری شده باید حداکثر در مدت زمانی یک ساعته بعد از خونگیری مورد آزمایش قرار بگیرد.

اگر در این مدت نمونه خون آزمایش نشود می توان آن را برای ۲۴ ساعت در دمای ۴ درجه سانتی گراد و برای ۹ ماه در درجه منفی ۲۰ درجه سانتی گراد نگهداری نمود.

چه زمانی تست Pro BNP برای بیمار تجویز می شود؟

زمانی که شخصی دارای علائم مربوط به نارسایی قلبی چون داشتن نفس تنگی، وجود تنفسی دشوار، متورم شدن پا ها و قسمت مچ پا، وجود تورم در شکم و خستگی  باشد پزشک انجام تست pro BNP را برای وی تجویز می نماید.

این تست ممکن است در زمان قرار گیری شخص در بحران و وجود علائم نارسایی قلبی به صورت اورژانسی صورت بگیرد و ممکن است جهت کنترل کردن مراحل درمان، همانند آزمایش آنزیم های قلب در چند مرحله مورد استفاده قرار گیرد.

نتیجه تست Pro BNP

مقدار طبیعی تست pro BNP با توجه به جنسیت و محدوده سنی شخص به قرار زیر است:

• مقدار نرمال در خانم های که دارای سن ۴۶ سال یا کمتر دارند ۱۰ الی ۱۴۰ pg/ml است‌.
• مقدار نرمال در خانم هایی که دارای سن ۴۷ سال الی ۸۲ سال هستند بین ۱۰ الی ۲۵۸ pg/ml است‌.
• مقدار نرمال در خانم های ۸۳ سال و بالاتر بین ۱۰ الی ۲۶۳ pg/ml است‌.
• مقدار نرمال در آقایان ۴۵ سال یا کمتر بین ۱۰ الی ۵۱ pg/ml است‌.
• مقدار نرمال در آقایان ۴۶ سال تا ۸۲ سال بین ۱۰ الی ۱۳۵ pg/ml است‌.
• مقدار نرمال در آقایان۸۳ سال و بالاتر بین ۱۰ الی ۱۳۸ pg/ml است‌.

مقادیر کمتر از ۳۰۰ pg/ml به احتمال ۹۸ درصد نشان دهنده عدم ابتلا به نارسایی احتقانی قلبی است.

اگر نتیجه تست مقدار بالای ۴۵۰ pg/ml را در افراد زیر ۵۰ سال نشان دهد احتمال وقوع CHF را نشان می دهد.

ملاحظات مربوط به نمونه گیری تست Pro BNP

برای انجام تست pro BNP  باید ملاحظات زیر مورد توجه قرار گیرد:

• سن بیمار و جنسیت وی باید حتما در برنامه آزمایش ثبت گردد.
• باید مشخصات کلی بیماری و سوابق بیماری که دارد مشخص بوده و ثبت گردد.