مایع اصلی که در بدن ‌انسان ها و حیوانات وجود دارد و مواد اولیه مورد نیاز سلول ها را فراهم می کند، خون‌ است‌.

اجزای خون، تولید شده توسط مغز استخوان هستند.

مغز استخوان باعث تولید گلبول های سفید، قرمز و همچنین پلاکت های خون می‌ شود.

زمانی که صحبت از سرطان خون می‌ شود منظور سرطان ایجاد شده در سلول های مغز استخوان می باشد که موجب جایگزینی بافت های سرطانی با بافت های سالم شده و دیگر گلبول های سفید، قرمز و پلاکت هایی که سالم هستند تولید نمی گردند که با اقدام برای آزمایش سرطان خون این موضوع قابل پیشگیری می باشد.

خون دارای پیچیدگی های بسیاری است و تشکیل شده از چندین سلول است و از راه رگ ها به قسمت های مختلف بدن منتقل می گردد.

رگ‌ های خونی در سه نوع سیاهرگ، سرخرگ و مویرگ وجود دارند که موجب منتقل شدن و جریان یافتن خون در بدن می شوند و مواد مورد نیاز سلول های مختلف بدن را تامین می کنند.

خون از پلاسما و دیگر سلول ها تشکیل گردیده و به وسیله قلب پمپاژ می شود و از راه رگ ها به اندام های مختلف بدن ارسال می گردد.

بدن هر انسان بالغ دارای ۵ الی ۶ لیتر خون است‌ که میزان آن در مردان کمی بالا تر می باشد.

اجزای سازنده خون

خون تشکیل شده از پلاسما و سلول هایی  با نام های گلبول سفید، گلبول قرمز و پلاکت است که در ادامه شما را با آنها بیشتر آشنا می کنیم.

پلاسما

قسمت بیشتر حجم خون یعنی حدود ۶۰ درصد از آن را پلاسما تشکیل داده است که در داخل آن گلبول های قرمز، سفید و پلاکت ها قرار دارند.

بخش عمده پلاسما را آب فرا گرفته و مابقی آن دارای هورمون ها، آنتی بادی ها، نمک، گلوکز، آنزیم و لیپید ها می باشد که هریک وظیفه ای را بر عهده دارند.

آنتی بادی های موجود در پلاسما با حمله های پاتوژن مقابله می کنند، لیپید ها موجب جمع آوری چربی های خون (کلسترول و تری گلیسیرید) و انتقال آن می شوند که در آزمایش چربی خون این موضوع قابل مشاهده می باشد.

نمک ها باعث تنظیم PH و فشار اسمزی شده و هورمون ها موجب هدف قرار دادن پیام های شیمیایی می گردند.

گلبول قرمز

گلبول های قرمز که به آنها اریتروسیت نیز می گویند، روزانه تولید میلیونی دارند‌.

هر قطره خون موجود دارای تقریبا ۵ میلیون گلبول قرمز است و دلیل قرمزی آن نیز وجود همین گلبول ها می باشد.

به نسبت حجم گلبول های قرمز به کل خون هماتوکریت می گویند.

هماتوکریت شاخصی است که در حالت طبیعی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد می باشد و اندازه نسبت آن در مردان کمی بیشتر است.

گلبول های قرمز دارای پروتئینی به نام هموگلوبین است.

هموگلوبین وظیفه حمل کردن و جابجا کردن اکسیژن و دی اکسید کربن را دارد.

با متصل شدن هموگلوبین به اکسیژن، باعث انتقال اکسیژن به بافت های بدن شده و دی اکسید کربن آزاد شده را از بافت ها دریافت می شود.

خونی که حمل کننده اکسیژن است دارای رنگ قرمز روشن و خونی که حمل کننده دی اکسید کربن است دارای رنگ قرمز تیره می باشد.

گلبول سفید

گلبول های سفید خون که به لکوسیت ها معروف هستند تولید شده توسط مغز استخوان می باشند.

این گلبول ها قسمتی از سیستم ایمنی بدن هستند و با باکتری ها و عفونت های بدن مبارزه می کنند.

گلبول های سفید دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام نقش مخصوص به خود را دارند از جمله:

• ائوزینوفل ها که باعث مقابله با انگل های بیماری زا و عواملی که آلرژی زار هستند می شود.
• نوتروفیل ها که باعث مبارزه با باکتری ها و قارچ ها می‌ شوند.
• بازوفیل ها که موجب تقویت شدن پاسخ های التهابی از طریق آزاد شدن مواد شیمیایی می گردد.
• لنفوسیت B که موجب فعال شدن لنفوسیت T از راه تولید آنتی بادی می‌ شود.
• لنفوسیت T که عفونت های جدید را شناسایی می کند و با کمک به سیستم ایمنی موجب از بین بردن آنها می گردد.
• لنفوسیت های کشنده طبیعی که باعث مقابله کردن با ویروس ها و تومور ها می شود.
• مونوسیت ها باعث نابود شدن ماکروفاژ باقیمانده سلول هایی که حمله کننده هستند می گردد.

پلاکت

پلاکت ها که به ترومبوسیت ها معروف هستند موجب ساختن لخته خون شده و بسته شدن زخم ها و بند آمدن خون را به همراه دارند.

این سلول ها دارای دو دسته فعال و غیر فعال هستند و در مغز استخوان ایجاد می‌ شوند.

در حالت عادی به صورت غیر فعال هستند اما با بروز زخم و خونریزی به حالت فعال در آمده و لخته خون را به وجود می آورند.

گروه های خونی

آنتی ژن های گلبول قرمز که نوعی پروتئین خاص هستند دارای انواع مختلف بوده و با توجه به آنها گروه های خونی را تعریف می کنند.

این آنتی ژن ها شامل آنتی ژن O، A، B و عامل Rh می باشند.

در صورت وجود آنتی ژن A در گلبول قرمز شخصی، گروه خونی آن شخص A است و چنان چه آنتی ژن B در گلبول قرمز وجود داشته باشد گروه خونی B است‌.

عامل Rh نیز بر روی مثبت و منفی بودن گروه خونی تاثیر دارد به صورتی که وجود عامل Rh در گلبول قرمز باعث مثبت شدن گروه خونی و نبود آن موجب منفی شدن گروه خونی می گردد.

گروه های خونی ۸ نوع هستند که با توجه به مواد فوق در دسته های زیر قرار می گیرند:

• A+
• A-
• B+
• B-
• AB+
• AB-
• O+
• O-

گروه خونی AB+ گیرنده همگانی بوده و می تواند از انواع گروه های خونی، خون دریافت کند و گروه خونی O- دهنده همگانی است که به همه گروه های خونی می تواند خون اهدا کند ولی خود فقط از گروه خونی O- می تواند خون دریافت نماید.

وظایف خون در بدن

وجود خون در بدن با یکسری وظایف همراه است که در ادامه شما را با آنها بیشتر آشنا می کنیم:

تنظیم کننده

خون موجب حفظ شدن دمای بدن و ایجاد تعادل در بدن می شود‌.

این وظیفه از طریق پلاسمای خون و مقدار سرعت جریان خون صورت می گیرد.

پلاسما خون، گرما را جذب یا دفع می کند.

زمانی که انبساط و گشادی در رگ ها و عروق خونی صورت گرفت حرکت خون کند شده و دمای بدن کم می‌ شود.

با پایین بودن دمای محیط عروق بدن دچار انقباض شده و مقدار گرمای کمتری را از دست می دهند و PH خون در حد مطلوب باقی می ماند و ثابت بودن آن برای عملکردی که بدن دارد دارای اهمیت است.

انتقال دهنده

خون باعث انتقال اکسیژن از ریه ها به اندام های مختلف بدن شده و دی اکسید کربن آنها را دریافت می کند و به ریه بازمی گرداند و با بازدم از بدن خارج می نماید.

وجود اکسیژن برای فرایند متابولیسم بدن لازم و ضروری است.

ایجاد لخته خون

با آسیب دیدن رگ های بدن، لخته خون ایجاد شده توسط خون از خونریزی جلوگیری می کند و از بدن در برابر خونریزی و بروز کم خونی محافظت می نماید.

وجود گلبول های سفید و پیام رسان ها برای سیستم ایمنی بدن، نقش مهمی را ایفا می نمایند.

از بین بردن مواد دفعی

واکنش شیمیایی ایجاد شده در سلول های بدن باعث تولید مواد زائد و سمی شده که این مواد برای بدن بسیار ضرر دارد.

کلیه و کبد وظیفه دفع مواد زائد بدن را بر عهده دارند و برای انجام این کار به خون احتیاج است.

خون آب و نمک اضافی بدن و سلول های مرده را از بافت های مختلف بدن دریافت کرده و با بردن به کلیه و کبد آنها را دفع می کند‌.

ایمنی و حفاظت

گلبول های سفید خون و آنتی بادی هایی که در آزمایش خون وجود دارند از بدن در مقابل ویروس ها و باکتری ها محافظت می کنند و موجب ایمن شدن بدن در برابر عفونت می گردند‌.

همچنین با وجود گلبول های سفید خون سلول های سرطانی قبل از رشد کردن و تقسیم شدن از بین می روند‌.