عفونت ادراری

عفونت ادراری عفونتی است که کلیه ها و مجاری ادرار را درگیر کرده و جزو شایع ترین عفونت ها می باشد و به سادگی امکان درمان دارد.

چنان چه عفونت های ادراری به موقع درمان نشوند مشکلات جدی را برای کلیه ها ایجاد می کنند. این عفونت ها به دلیل رشد باکتری ها و قارچ ها  رخ می دهد و گاهی مواقع نیز ویروس ها در بروز آنها نقش دارند.

بیشتر اوقات عفونت های اداری در قسمت مثانه و پیشابراه که دستگاه ادراری تحتانی هستند وجود دارد.

زنان در مقایسه با مردان بیشتر به این عفونت مبتلا میشوند. عفونتی که محدود به قسمت مثانه است با درد همراه است اما چنان چه مجاری ادراری فوقانی را درگیر کند عواقب بدی بر جای می گذارد.

در عفونت هایی که مزمن هستند باکتری دخیل بوده و این باکتری ها در مقابل مصرف آنتی بیوتیک و سیستم ایمنی بدن از خود مقاومت نشان می دهند.

با توجه به ناحیه ای از دستگاه ادراری که توسط عفونت درگیر شده است، سن شخص و جنسیت وی، علائم ناشی از این عفونت متفاوت می باشد.

از شایع ترین علائمی که این عفونت به همراه دارد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• داشتن تکرر ادرار
• سوزش ادرار
• وجود درد در هنگام ادرار کردن
• تغییر رنگ ادرار
• تغییر بوی ادرار
• وجود درد در قسمت پهلو و لگن
• وجود فشار در بخش تحتانی لگن
• وجود خون در ادرار
• درد در زمان رابطه جنسی
• درد در قسمت آلت تناسلی

زمانی که علائم فوق در شخصی بروز یافت باید به پزشک مراجعه کند تا از لحاظ وجود عفونت اداری مورد ارزیابی قرار بگیرد.

پزشکان با استفاده از راهکار هایی، اقدام به تشخیص این عارضه می کنند که در ادامه شما را با آن بیشتر آشنا می کنیم.

تشخیص بیماری های عفونی دستگاه ادراری

عفونت های ادراری با ورود باکتری های بیماری زا به پیشابراه‌ و حرکت کردن آن به سمت مثانه رخ می دهد.

عواملی چون آناتومی سیستم اداری شخص، فعالیت های جنسی انجام شده، روش های پیشگیری از بارداری، یائسه شدن، وجود ناهنجاری های تکاملی در سیستم اداری، مسدود بودن مجاری ادرار، ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن، استفاده از کاتتر و جراحی سیستم ادراری، باعث بروز این عارضه می‌شوند.

پزشکان از طریق راهکار های زیر نسبت به تشخیص این عفونت ها اقدام می کنند:

انجام آزمایش در آزمایشگاه های تشخیص طبی

مهم ترین تست هایی که جهت تشخیص عفونت مجاری ادراری در آزمایشگاه ها استفاده می کنند آزمایش عفونت خون و موارد زیر است که عبارتند از:

آزمایش آنالیز ادرار یا U/A

پزشکان برای بررسی وجود عفونت ادراری، آنالیز نمونه ادراری را تجویز می کنند.

عفونت موجود در ادرار بر روی رنگ ادرار و محتویات آن اثر می گذارد، از این رو با استفاده از آنالیز ادرار و بررسی های میکروسکوپی و ماکروسکوپی آن، چنان چه عفونتی وجود دارد مشخص می گردد.

برای انجام این تست، نمونه ادرار دریافت شده تا از لحاظ وجود باکتری ها مورد ارزیابی قرار بگیرد.

انجام آنالیز ادرار U/A  جزو آزمایشات ساده ای است که به صورت روتین در داخل آزمایشگاه ها انجام میشود تا ابتلا به عفونت ادراری را مشخص کند.

از طریق آزمایش ادرار و بررسی ماکروسکوپی، رنگ ادرار، شفاف یا کدر بودن آن مشخص میشود و سپس با استفاده از نوار های رنگی، پارامتر های پروتئین، PH، نیتریت و … را مورد بررسی قرار می دهند.

در بررسی میکروسکوپی ادرار چنان چه گلبول سفید، گلبول قرمز، قارچ یا باکتری وجود داشته باشد مشخص می گردد.

از جمله آزمایشات مربوط به آنالیز ادرار می توان موارد زیر را بیان نمود:

آزمایش احیای نیترات

برای انجام این آزمایش نواری اختصاصی در ادرار قرار داده و وجود لكوسیت استراز که به وسیله PMN تولید میشود، مشخص می گردد.

از طریق این تست وجود باکتری های احیاکننده نیترات یا نیتریت مشخص میشود.

تبدیل نیترات به نیتریت در ابتدا توسط میکروب ها انجام شده و سپس احیا می‌شوند.

از طریق این تست احیا شدن نیترات یا نیتریت یا هر دوی آنها نشان داده می‌شود.

آزمایش لکوسیت استراز

لکوسیت ها گلبول های سفید خون هستند و قسمت عمده ای از سیستم ایمنی بدن می باشند.

گلبول های سفید خون از بدن در برابر میکروب ها و بیماری ها محافظت می کنند.

میزان سطح لکوسیت در ادرار با این تست مشخص می شود. وجود عفونت در دستگاه ادراری با انجام آزمایش ph ادرار و بررسی گلبول سفید خون مشخص میشود‌.

وجود عفونت اداری قسمت های کلیه، مثانه و مجرای ادراری را تحت تاثیر قرار می دهد.

لکوسیت استراز نوعی آنزیم است که در گلبول های سفید وجود دارد‌.

زمانی که تعداد گلبول های سفید در ادرار زیاد شود این آنزیم را مشاهده میشود که نشان دهنده التهاب در دستگاه اداری و کلیه ها است.

با انجام تست لکوسیت استراز باعث مشخص شدن لکوسیت هایی که دست نخورده بوده یا دچار شکستگی شده اند، میشوند.

با مثبت بودن نتیجه این تست وجود عفونت اداری تایید شده و با بروز یافتن علائمی در شخص مبتلا به عفونت، تست نیتریت وی نیز مثبت خواهد بود.

آزمایش کاتالاز

تست کاتالاز به تستی می گویند که جهت شناسایی نمودن باکتری هایی که توسط آنزیم کاتالاز تولید میشود مورد استفاده قرار می گیرد.

کاتالاز به آنزیمی می گویند که باعث تجزیه پراکسید هیدروژن به آب و اکسیژن میشود.

برای انجام آزمایش کشت خون به کشت باکتری، مقداری پراکسید هیدروژن اضافه می کنند.

در صورت تولید کاتالاز توسط باکتری، آنزیم پراکسید هیدروژن تجزیه شده و به آب و گاز اکسیژن تبدیل می‌شود.

این آزمایش جزو ابزار های شناخت وجود باکتری است و برای انجام آن ۱.۵ الی ۲ میلی لیتر از ادرار به لوله ای که دارای سوبسترای دهیدراته است اضافه شده و با افزودن پراکسید هیدروژن و مخلوط کردن آن، چنان چه حباب هایی تولید شود نشانه مثبت بودن آزمایش است.

آزمایش کشت ادرار یا U/C

کشت ادرار را بعد از اینکه وجود عفونت اداری باکتریایی تایید شده یا احتمال وجود آن وجود داشته باشد، تجویز می کنند.

این کشت نیاز به مدت زمان ۳ روزه دارد تا نتایج حاصل از آن آماده گردد.

با انجام آزمایش کشت ادرار میکروارگانیسم‌ها چون باکتری ها که عامل بروز عفونت ادراری هستند، تشخیص داده می‌شوند.

زنان به دلیل داشتن پیشابراه کوتاه و نزدیک به مقعد، زودتر از مردان به این عفونت مبتلا میشوند.

پزشکان برای تشخیص ابتلا به عفونت ادراری از آزمایش کشت ادرار استفاده می کنند.

برای انجام این آزمایش نمونه ادراری تمیز از جریان وسطی جمع آوری شده و آن را در ظرف مخصوص آزمایش نگهداری می کنند.

برای تهیه نمونه ادرار باید دست ها را به خوبی شسته و ناحیه تناسلی را تمیز کرد‌. بعد نمونه ادرار را در ظرف مخصوص جمع آوری کرد.

برای جمع آوری نمونه ادرار کودکان و نوزادان از کیسه گردآوری ادرار استفاده می کنند به صورتی که آن‌ را به ناحیه تناسلی چسبانده تا ادرار در آن جمع شود.

نمونه جمع آوری شده در محیط های مخصوص، کشت شده و با گذشت چند روز مورد بررسی قرار می گیرد.

با این تست نوع باکتری موجود مشخص شده و با توجه به آن اقدامات درمانی لازم صورت می گیرد و آنتی بیوتیک مناسب تجویز می گردد.

انجام آزمایش آنتی بیوگرام‌

عفونت های ادراری رخ داده ناشی از وجود باکتری است و چون باکتری ها دارای انواع مختلف هستند باید با توجه به آن آنتی بیوتیک موثر تجویز گردد.

آنتی بیوتیک را نباید به صورت خودسر استفاده کرد زیرا مقاومت دارویی را زیاد می کند از این رو باید حتما نوع آنتی بیوتیک مناسب مشخص شود.

از طریق آزمایش آنتی بیوگرام‌ آنتی بیوتیکی که برای عفونت موثر است شناسایی میشود و با مشخص شدن آن پزشک در مورد داروی مصرفی و دوز مناسب آن برای بیمار تصمیم گیری می کند.

انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته

عفونت های ادراری باعث آسیب دیدن کلیه ها و بروز عوارضی در شخص بیمار میشود.

آسیب دیدن کلیه با دفع پروتئین همراه است، در صورتی که اگر اختلالی در کلیه پیش نیامده باشد پروتئینی نیز دفع نمی گردد.

پس زمانی که مشکلات کلیوی وجود دارند همراه با ادرار پروتئین هم دفع میشود.

با انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته مقدار پروتئینی که دفع میشود و میزان آسیب پذیری ادرار مشخص میشود.

انجام تصویربرداری

در شرایط وجود عفونت های مکرر، برای اینکه آناتومی دستگاه اداری و ناهنجاری های موجود در آن مشخص شود پزشک از تست های تصویر برداری استفاده می کند.

این تست ها از طریق ام آر آی و سی تی اسکن انجام میشود.

انجام سونوگرافی

سونوگرافی دستگاه ادراری یکی از راه های بررسی دستگاه ادراری و مشکلاتی است که به واسطه عفونت رخ داده است.

سونوگرافی از روش های بی خطر در دوران بارداری است که می تواند جهت بررسی دستگاه ادراری مورد استفاده قرار بگیرد زیرا دارای اشعه و ماده حاجب نیست.

برخی افراد نیز هستند که به ماده حاجب حساسیت دارند و می توانند از سونوگرافی جهت تصویر برداری استفاده کنند‌‌.

انجام سی تی اسکن

سی تی اسکن جزو آزمایشات غیر تهاجمي است که جهت ارزیابی دستگاه ادراری مورد استفاده قرار می گیرد.

انجام سی تی اسکن با اشعه ایکس صورت می گیرد و جهت مشخص شدن دقیق از ماده حاجب برای بیمار استفاده می کنند.

ماده حاجب به بازو تزریق شده و باعث تصویر برداری درست از مجاری ادرار و دستگاه ادراری می‌شود.

در زمان عکس برداری با اشعه ایکس باید چند ثانیه ای ثابت و بدون حرکت ماند و نفس را حبس کرد تا تصاویر با کیفیتی حاصل شود.

زمانی که ماده کنتراست توسط کلیه پردازش می‌ گردد عکس هایی از اندازه دقیق کلیه و دستگاه ادراری در زمان تخلیه ادرار حاصل می گردد‌.

ام آر آی

تصویربرداری کردن از سیستم ادراری به دو صورت ساده و بدون تزریق یا با تزریق گادولونیوم از طریق دستگاه emru صورت می گیرد.

با استفاده از ام آر آی سیستم ادراری مورد بررسی قرار گرفته و عملکرد کلیه ها، چگونه ترشح شدن ادرار و وجود تومور و سنگ که باعث انسداد مجاری ادرار شده مشخص می گردد و از طریق آن مثانه و حالب بررسی می‌شود.

انجام سیستوسکوپی

در روش سیستوسکوپی دستگاه مجهز به لوله ای باریک و لامپ که دارای دوربین است را وارد مجاری ادرار کرده تا آن را روئیت کنند.

این روش را زمانی مورد استفاده قرار می دهند که عفونت های ادراری به صورت مکرر رخ داده و درمان دارویی روی آن اثر نداشته باشد.

راهکار های درمان خانگی عفونت دستگاه ادراری

برخی روش های درمان خانگی هستند که در درمان عفونت ادراری موثر بوده و مورد استفاده قرار می گیرند از جمله:

• مصرف زیاد مایعات که باید به حداقل ۱.۵ لیتر الی ۲.۲ لیتر در طول روز افزایش یابد.
  مصرف زیاد آب ابتلا به عفونت اداری را کاهش می دهد.
• نگه نداشتن ادرار به صورتی که شخص باید ۲ الی ۳ ساعت یکبار به دستشویی رفته و مثانه خود را تخلیه نماید.
• پوشیدن لباس های گشاد و مناسب مانع از رطوبت در قسمت لگن شده و از بیشتر شدن عفونت جلوگیری می کند.
• مصرف نکردن الکل، قهوه، میوه های خانواده مرکبات، ادویه ها، شیرین کننده های مصنوعی و غذا های حاوی گوجه فرنگی
• استفاده از موز، کدو، گلابی، لوبیاسبز، آجیل، تخم مرغ، پروتئین، سیب زمینی و نان های غلات کامل
• استفاده از سرکه سفید به دلیل خاصیت ضد میکروب و قارچی که دارد موجب کاهش علائم عفونت اداری می‌شود.
• استفاده از جوش شیرین که بخاطر قلیایی بودن خاصیت اسیدی ادرار را رفع می کند.
• استفاده از زغال اخته به دلیل آنتی اکسیدان بودن خاصی آنتی باکتریال داردو نوعی ضد عفونی کننده محسوب می‌شود.