نارسایی کلیه و علائم آن

زمانی که یکی از کلیه ها یا هر دوی آنها درست کار نکنند و عملکرد درستی نداشته باشند، دچار نارسایی شده اند.

نارسایی کلیوی جزو مراحل آخر بیماری های کلیوی محسوب می‌ شود و چنان چه درمانی صورت نگیرد، باعث مرگ شخص بیمار می شود.

با توجه به نوع نارسایی رخ داده و میزان پیشرفتی که داشته است، علائم بروز یافته در بیماران متفاوت می باشد.

علائم در هر مرحله ای ممکن است رخ دهد اما بیشتر در مراحل پایانی بیماری خود را نشان می دهند. از جمله علائم نارسایی کلیه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• داشتن حالت تهوع و استفراغ
• وجود خستگی در بدن و ضعف داشتن
• نداشتن اشتها
• گرفته شدن عضلات
• ایجاد تغییراتی در حجم ادرار
• متورم شدن پا ها
• داشتن درد در قسمت قفسه سینه به واسطه جمع شدن مایعاتی در اطراف قلب
• داشتن حس طعم فلز در داخل دهان
• داشتن نفس تنگی
• افزایش فشار خون
• داشتن سرگیجه
• وجود خارش دائمی

چرا انجام آزمایشات تشخیص نارسایی کلیه اهمیت دارد؟

بیماری نارسایی کلیه بیماری بسیار جدی است که معمولا در مراحل آخر بیماری های کلیوی ظاهر می گردد.

بروز نارسایی کلیه به آهستگی رخ می دهد و علائم ناشی از آن بسیار کم است.

زمانی که بیماری بشدت پیشرفت کرده است و توانایی کلیه برای دفع مواد زائد و سمی از بین رفته است نشانه ها ظاهر می گردند.

در این مواقع خطر بسیار جدی بیمار را تهدید می کند و باید حتما هر چه زودتر آزمایش کلیه لازم جهت تشخیص بیماری، علت بیماری و مرحله ای که در آن قرار دارد انجام گیرد.

تشخیص نارسایی کلیه

برای تشخیص دادن نارسایی کلیه باید عملکرد کلیه ارزیابی شود تا هر گونه نقص موجود و اختلال پیش آمده مشخص گردد.

پزشکان با بررسی وضعیت بیمار و علائمی که دارند و انجام آزمایشاتی، بیماری را پیگیری نموده و اقدامات لازم درمانی را انجام می دهند.

با استفاده از نتایج آزمایشات انجام شده، عملکرد مربوط به کلیه، تعداد دفعات ادرار، حجم ادرار، وجود نقص در عملکرد فیلتراسیون و نقص ایجاد شده در تخلیه مواد زائد مشخص می شود.

داشتن نارسایی کلیه نشانه مراحل پایانی بیماری کلیه بوده و نیاز به دیالیز را در بیمار افزایش می دهد.

زمانی که کلیه توانایی دفع مواد زائد و سمی را از دست بدهد، نشانه ها و علائم بیماری ظاهر می‌شوند.

اگر توان کلیه به ۵ درصد برسد خطر بسیار جدی بوده و بیمار به دیالیز و پیوند کلیه احتیاج دارد و اگر این درمان ها صورت نگیرد می میرد.

تست های تشخیصی نارسایی کلیه به قرار‌ زیر هستند:

استفاده از آزمایش خون و ادرار

جهت تشخیص دادن نارسایی موجود در کلیه آزمایش خون و ادرار زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

اندازه گیری سطح کراتینین

با اندازه گیری سطح کراتینین خون عملکردی که کلیه دارد ارزیابی می‌ شود و چنان چه سطح آن بالا باشد نشانه ای از نارسایی کلیه است.

اندازه گیری نسبت ادرار به کراتینین

با بررسی و اندازه گیری نسبت ادرار به کراتینین کارایی کلیه و میزان تخلیه مواد زائد از بدن مشخص می شود.

میزان سطح نرمال کراتینین در بزرگسالان به قرار زیر است:

در خانم ها  بین ۵.۰ الی ۱.۱ میلی گرم در دسی لیتر و در آقایان میزان اندازه بین ۶.۰ الی ۲‌.۱ می باشد.

انجام آزمایشات بیوشیمیایی خون

آزمایشات بیوشیمیایی خون شامل اندازه گیری میزان اوره، سدیم، فسفات و همچنین پتاسیم است و با انجام آن اطلاعات مفیدی از میزان تعادل الکترولیتی بدن و کارایی که کلیه دارد به دست می آید‌.

انجام آزمایش ادرار

از طریق آزمایش ادرار مواردی چون رنگ ادرار،  مقدار ادرار نسبت به کراتینین، مقدار قند، میزان اسیدیته بودن، مقدار پروتئین، سلول های قرمز و سلول های سفید موجود مشخص می شود.

با انجام آزمایش حجم ادرار، مقدار ادرار دفع شده در دوره زمانی معین مشخص می شود.

میزان ادرار دفع شده بر حسب میلی لیتر با توجه به هر کیلو از وزن بدن، در ساعت مشخص می شود.

کم ادراری در شرایطی که حجم ادرار از ۵.۰ میلی لیتر بر کیلوگرم در ساعت کمتر باشد مشخص می شود.

استفاده از تست های تصویر برداری

این روش ها شامل موارد زیر می باشد:

سونوگرافی

در سونوگرافی با استفاده از امواج فراصوت از فضای داخل کلیه تصاویری را به دست می آورند.

از طریق این تصاویر مورد های غیر طبیعی موجود در کلیه، آسیب هایی که به آن وارد شده (چون تغییراتی در اندازه کلیه یا وجود تغییراتی در موقعیتی که کلیه دارد)، مشخص می شود.

با استفاده از سونوگرافی می توان انسداد های ایجاد شده در مجاری ادرار، وجود سنگ کلیه و عفونت را هم مشخص کرد.

انجام سی تی اسکن

سی تی اسکن با استفاده از اشعه ایکس انجام می شود و تصویری از کلیه ها ارائه می دهد.

در این روش با تزریق کردن مواد رادیواکتیو به داخل رگ ها و ساتع شدن اشعه گاما، تصویربرداری دقیق از کلیه انجام می شود و هر آسیب و اختلالی که وجود دارد را مشخص می کند.

انجام نمونه برداری و بیوپسی

انجام بیوپسی و نمونه برداری از بافت کلیه به دلایل زیر انجام می شود:

• تشخیص دادن نوعی بیماری خاص که کلیه را درگیر کرده است و مشخص شدن سطح بیماری موجود
• بررسی مقدار آسیب وارد شده به بافت کلیه
• بررسی مقدار تاثیر گذاری داروی مصرفی و روند درمان بر روی کلیه
• مشخص شدن علت اینکه چرا کلیه پیوندی عملکرد درستی ندارد.

برای انجام بیوپسی با وارد کردن سوزن در کلیه نمونه ای از بافت آن خارج شده و مورد آزمایش قرار می گیرد.

بیوپسی برای تشخیص دادن نارسایی های حاد کلیوی که آسیب هایی را به کلیه وارد کرده اند مشخص می شود.

از طریق بیوپسی می توان خیلی سریع علت های آسیب های کلیوی را مشخص نمود.

از جمله علت های ایجاد کننده آسیب کلیوی می توان به نفریت بینابینی حاد یا AIN ( به التهاب بافتی که میان لوله های کلیه وجود دارند گفته می شود)، نکروز حاد لوله ای (به مردن بافت کلیه به دلیل کاهش اکسیژن گفته می شود) و گلومرولونفریت ( به التهاب گلومرول‌ ها ایجاد شده در رگ های کلیه گفته می شود) اشاره نمود.

اقداماتی که جهت پیشگیری از نارسایی کلیه می توان انجام داد؟

برای اینکه از نارسایی کلیه پیشگیری شود می توان اقدامات زیر را انجام داد:

• کنترل نمودن مقدار فشار خون بدن و حفظ آن در محدوده طبیعی از طریق مصرف کردن دارو و داشتن سبک زندگی سالم
• ‌کنترل کردن مقدار قند خون بدن در افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند.
• استفاده از مایعات فراوان و نوشیدن آب زیادتر برای اینکه دفع مواد زائد از بدن بهتر انجام شود.
• استفاده از رژیم غذایی سالم و عدم استفاده زیاد از پروتئین ها و سدیم و مصرف زیاد میوه ها و سبزیجات
• عدم استفاده از دارو هایی که مضر هستند چون مصرف زیاد دارو های ضد التهابی و آنتی بیوتیک ها
• کم کردن وزن بدن در افرادی که دچار اضافه وزن هستند.
• استفاده نکردن از سیگار و ترک آن
• استفاده از معاینات منظم دوره ای و غربالگری کردن