هپاتیت
در پاسخ به این که هپاتیت چیست؟ هپاتیت نوعی بیماری التهابی است که در کبد رخ می دهد و علت اصلی آن وجود عفونت ویروسی است، ولی یکسری عوامل چون هپاتیت خود ایمن و عارضه های ناشی از مصرف کردن برخی دارو ها، استفاده از الکل و سموم نیز در بروز این بیماری تاثیرگذار هستند.
هپاتیت خود ایمن زمانی اتفاق می افتد که بدن شروع به تولید آنتی بادی هایی بر علیه کبد خود کند.
ویروس های هپاتیت که روی کبد اثر می گذارند در گروه های A ،B ،C ،D و گروه E دسته بندی میشوند و التهابات و عفونت هایی را در کبد به وجود می آورند و به کبد آسیب وارد می کنند.
کبد جزو اندام های خاص بدن است که وجود اختلال در عملکرد آن، مشکلاتی را در بدن فرد به وجود می آورد.
انواع هپاتیت
هپاتیت دارای انواع مختلف به شرح زیر است:
هپاتیت نوع A
این هپاتیت ایجاد شده توسط ویروس هپاتیت A است و با ابتلا به آن تورم و التهاب در کبد ایجاد شده که با درد همراه می باشد.
هپاتیت نوع A جزو نوع های خفیف این بیماری است که مسری بوده و به دیگران منتقل میشود ولی جزو بیماری های خطرناک نیست.
هپاتیت نوع A با مصرف مواد غذایی و آب به روده ها وارد شده و در آن قسمت تکثیر می گردد.
ویروس وارد شده به بدن از راه روده ها به کبد وارد شده و در آنجا شروع به تکثیر می کند و کبد را متورم می کند.
ویروس وارد شده به کبد به کیسه صفرا رفته و همراه با ترشحات کیسه صفرا به روده وارد می گردد و از بدن خارج شده و محیط را آلوده می کند.
این ویروس از طریق دهان و مدفوع قابلیت انتقال دارد و با نوشیدن آب آلوده، خوردن غذایی آلوده، داشتن تماس با شخص آلوده و وجود ضعف در بهداشت به دیگران منتقل میشود.
هپاتیت B
ایجاد شده بوسیله ویروس هپاتیت B است و نسبت به هپاتیت A شیوع بیشتری دارد و از راه روابط جنسی، از مادر به نوزاد و وسایلی چون سوزن و سرنگ که نوک تیز است، منتقل میشود و در دو نوع حاد و مزمن وجود دارد.
هپاتیت ب از نوع حاد دارای خطر کم است و خفیف می باشد و مدت زمان ابتلا تا بهبودی آن حدود ۶ ماه است.
با بهبود یافتن فرد، بدن دیگر این ویروس را نداشته و آسیبی به کبد وارد نمی گردد.
هپاتیت ب از نوع مزمن نوع شدید و پر خطر این ویروس است، به صورتی که ویروس وارده شده به بدن بیشتر از ۶ ماه در بدن باقی مانده و سیستم ایمنی بدن نمی تواند آن را از بین ببرد.
این هپاتیت خود در دو نوع مزمن فعال و غیر فعال است.
نوع مزمن فعال آن باعث التهاب کبد شده و سلول های آن را تخریب می کند و نیاز به درمان دارد.
نوع مزمن غیر فعال آن بالای ۶ ماه در بدن وجود داشته و گاهی اوقات تا پایان عمر نیز با فرد است ولی آسیبی به کبد وارد نمی کند.
امکان اینکه هپاتیت مزمن غیر فعال تبدیل به هپاتیت مزمن فعال شود وجود دارد از این رو باید در صورت ابتلا به آن اقدامات درمانی لازم را انجام داد تا مانع از این تبدیل شد.
برای پیشگیری کردن از ابتلا به هپاتیت B می توان از راهکار های زیر استفاده کرد:
- انجام واکسیناسیون برای نوزادان
- انجام واکسیناسیون برای مسافران بین المللی
- نداشتن رفتار های پر خطر در زمان برقراری روابط جنسی
- انجام مراقبت های بهداشتی در این زمینه
هپاتیت ب را می توان از طریق انجام آزمایش هپاتیت ب تشخیص داد و عفونت ناشی از ویروس و وضعیتی که دارد را مشخص نمود.
آزمایش خون هپاتیت ب جزو آزمایشات رایج بررسی این بیماری است و تنها با نمونه خون بیمار انجام می گیرد.
راه های تشخیص هپاتیت b از طریق آزمایش خون از تست های زیر استفاده می گردد:
- HbsAg یا آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B
- anti-HBs یا HbsAb یا آنتی‌بادی سطحی هپاتیت B
- HbcAg یا آنتی‌ژن هسته هپاتیت B
- anti-HBc یا HbcAb یا آنتی‌بادی هسته هپاتیت B
- HbeAg یا آنتی‌ژن هپاتیت B
- HbeAb یا آنتی‌بادی هپاتیت B
هپاتیت C
این نوع هپاتیت بدون علامت بوده و نوعی بیماری خاموش است که بیشتر اوقات از طریق آزمایش خون مشخص میشود.
این نوع هپاتیت از طریق ورود ویروس به درون خون منتقل میشود و از جمله راه های انتقال آن می توان موارد زیر را بیان نمود:
- هرگونه تماس داشتن با خونی که آلوده به ویروس است.
- مصرف سوزن های مشترک
- اهدای عضوی که آلوده است.
- انتقال دادن خون آلوده
- داشتن رابطه جنسی به صورت پر خطر
هپاتیت D
نوعی عفونت است که بسیار نادر بوده و خیلی کم رخ می دهد و میزان شیوع پایینی دارد.
هپاتیت D زمانی در شخصی مشاهده می گردد که آن شخص به هپاتیت B مبتلا شده باشد.
یعنی افرادی که به هپاتیت Bمبتلا شده اند ۵ درصد امکان دارد که درگیر هپاتیت D نیز شوند. این هپاتیت از راه خون انتقال می یابد.
هپاتیت نوع E
هپاتیت E از راه مصرف مواد غذایی آلوده منتقل شده و راه های انتقال آن دهان و مدفوع هستند.
این هپاتیت دارای درمان خاصی نیست و از طریق استراحت و تغذیه رفع می گردد.
علائم ابتلا به هپاتیت
هپاتیت هایی که از نوع مزمن هستند (چون هپاتیت نوع B و هپاتیت نوع C) معمولا زمانی بروز می یابند که باعث اختلال در عملکرد کلیه شده و به کلیه آسیب رسانده باشند.
افرادی که به هپاتیت از نوع حاد مبتلا هستند مدتی بعد از ابتلا با علائم زیر روبرو میشوند:
- وجود درد در مفاصل
- داشتن حس خستگی
- تب کردن
- کم شدن مقدار اشتها
- کاهش ناگهانی وزن بدن
- داشتن اسهال و یبوست
- وجود درد در شکم (سمت بالای شکم)
- ایجاد راش پوستی و خارش
- سرفه کردن و گلو درد
- داشتن سردرد
- یرقان
- داشتن ادراری تیره
- تورم در شکم
- وجود تغییراتی در رنگ مدفوع
علائم هپاتیت ب یا B تا چه زمان در فرد ماندگار است؟
زمانی که فرد به هپاتیت ب از نوع حاد مبتلا باشد برای مدت زمانی ۱ الی ۳ ماهه دارای علائم است و خیلی کم پیش می آید که با مشکلی جدی در کبد مواجه گردد.
چنان چه علائم ناشی از بیماری برای بیشتر از ۶ ماه فرد را درگیر نماید، هپاتیت مزمن شده و دارای علائم خفیفی است که پیوسته نبوده و در صورت درمان نشدن سیروز کبدی را در فرد ایجاد می نماید.
تشخیص بیماری هپاتیت چگونه صورت می گیرد؟
برای درمان هر بیماری به خصوص برای آزمایش هپاتیت باید اول علت بیماری مشخص شود. روش های تشخیص بیماری هپاتیت عبارتند از:
انجام دادن معاینات فیزیکی
در این روش پزشک متخصص بر روی شکم فشار کمی وارد کرده تا میزان درد و حساسیت و تورم موجود را بررسی نماید و چشم ها و پوست را از لحاظ زردی بررسی می کند.
انجام آزمایشات عملکردی کبد
با دریافت نمونه خون کارایی کبد و عملکردی که دارد مورد ارزیابی قرار می گیرد.
انجام آزمایش خون
آزمایش خون را برای بررسی کردن عفونت موجود و وجود ویروس هپاتیت انجام داده و مقدار آنتی بادی بدن برای مبارزه با این بیماری را ارزیابی می کنند.
زمانی این آزمایش را انجام می دهند که آزمایش عملکردی نتیجه ای غیر طبیعی داشته باشد.
انجام بیوپسی کبد
برای مشخص شدن عفونت و التهابات کبدی و مقدار اثری که بر روی کبد گذاشته است از بافت کبد بدون انجام جراحی نمونه برداری می کنند.
انجام سونوگرافی کبد
از طریق سونوگرافی مایع داخل شکم، آسیب دیدن و بزرگی کبد، وجود تومور های کبدی و ناهنجاری هایی در کبد مشخص می گردد.
چگونه می توان از ابتلا به هپاتیت پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری کردن از هپاتیت A می توان به طریق زیر عمل کرد:
- شستن دست ها به صورت مرتب پیش از اینکه چیزی خورده شود و بعد از اینکه به دستشویی رفته اید.
- استفاده از آب شرب تمیز
- دفع کردن فاضلاب های در محلی مناسب
پیشگیری کردن از هپاتیت B ،C و D نیز به طریق زیر امکان پذیر است:
- انجام روابط جنسی به صورت امن و استفاده کردن از کاندوم در حین رابطه و کم کردن تعداد شریک های جنسی
- استفاده نکردن از سرنگ ها و سوزن های مشترک برای تزریق، خالکوبی کردن و …
- برای پیشگیری کردن از هپاتیت B، شستن دست ها در زمان تماس داشتن با خون، سطوحی که آلوده هستند و همچنین مایعات آلوده
