هپاتیت ب به عفونت ویروسی گفته میشود که موجب ایجاد التهاب و تورم در کبد فرد مبتلا میشود و در دو نوع حاد و مزمن وجود دارد که نوع مزمن آن خطرناک بوده و موجب ایجاد سیروز کبد و سرطان کبد میشود.
واکسن HBV به واکسنی می گویند که از ابتلا به هپاتیت ب پیشگیری می کند و جزو واکسن های مهمی است که این روز ها مورد استفاده قرار می گیرد.
از راهکار های موثر جهت پیشگیری از ابتلا به هپاتیت ب، واکسن هپاتیت و HBV است، از این رو باید بیشتر به آن توجه کرده و آن را مورد استفاده قرار داد.
با تزریق کردن این واکسن بدن فرد در مقابل بیماری هپاتیت ب واکسینه شده و شروع به ساختن آنتی بادی در برابر آن می کند تا چنان چه با ویروس هپاتیت ب مواجه شد با آن ویروس مبارزه نماید و مانع از ابتلای فرد به بیماری هپاتیت ب شود.
چه کسانی باید واکسن HBV را تزریق کنند؟
استفاده از این واکسن برای همه افراد در هر سنی مناسب است.
این روز ها نوزادان تازه متولد شده را با این واکسن، واکسینه می کنند تا نسبت به این بیماری ایمن شوند.
گاهی اوقات استفاده از واکسن HBV برای برخی افراد باید تمدید شود و در دوز های یادآور، باید برای آنه تزریق صورت بگیرد، از جمله:
- پرسنل فعال در مراکز بهداشتی که با خون و مایعات بدن ارتباط دارند.
- افرادی که مبتلا به بیماری های مزمن کبدی و کلیوی هستند.
- افرادی که به HIV مبتلا هستند.
- نوزادان و افراد تا سن ۱۸ سالگی
- آن دسته افرادی که در مناطق دارای شیوع بالا نسبت به این بیماری، زندگی می کنند چون زندگی در آفریقای جنوبی
- افرادی که در زندان زندگی می کنند و زندانی هستند.
- افرادی که اقدام به تزریق مواد مخدر می کنند.
- آن دسته افرادی که در کار تولید و پخش مواد غذایی هستند.
ترکیبات واکسن HBV و شکل دارویی و دوز مصرفی
واکسن HBV به صورت سوسپانسیون تزریقی و سفید رنگ است.
هر میلی لیتر این واکسن دارای ۲۰ میکروگرم آنتی ژن سطحی ویروس و ۰.۵ میلی گرم تيومرسال که نوعی محافظ است می باشد.
برنامه مربوط به تزریق این واکسن به این گونه است که باید ۳ دوز را با فاصله زمانی ۱ الی ۶ ماهه تزریق کرد.
مقدار دوز در بزرگسالان و افراد بالای ۱۰ سال ۱ میلی لیتر یا ۲۰ میکروگرم و در افراد زیر ۱۰ سال و نوزادان ۵ میلی لیتر یا ۱۰ میکروگرم است.
اولین دوز واکسن برای نوزادی که از مادر آلوده به ویروس هپاتیت ب متولد میشود باید ۱۲ ساعت الی ۷ روز بعد از تولد انجام گیرد و دوز های بعدی با فاصله زمانی ۱، ۲ و ۱۲ ماه انجام شود.
نکات مهم در رابطه با واکسن HBV
برای استفاده از واکسن HBV باید نکات زیر مورد توجه قرار بگیرد:
- نباید این واکسن به صورت وریدی یا به شکل داخل پوستی تزریق شود.
- پیش از اینکه واکسن استفاده شود باید واکسن را به خوبی تکان داد و نباید کف درست شود.
- واکسن را نباید رقیق کرد.
- برای پیشگیری کردن از کم شدن ایمنی زایی واکسن نباید به عضله گلوتئال تزریق شود.
- باید در زمان استفاده ويال اپينفرين را در دسترس قرار داد تا در صورت بروز شوک آنافيلاكتيك مورد استفاده قرار گیرد.
چگونگی اطلاع از تزریق واکسن هپاتیت ب
برای تزریق مجدد واکسن هپاتیت ب میزان آنتی بادی را در بدن اندازه گیری می کنند و این اندازه گیری از طریق آزمایش خون صورت می گیرد.
می توان برای اطلاع از ابتلا به بیماری هپاتیت ب نیز اقدام به انجام آزمایش هپاتیت کرد.
بهترین زمانی که می توانید آزمایش هپاتیت را انجام دهید ۴ الی ۱۰ هفته بعد از زمانی است که به مبتلا شدن به این بیماری شک کرده اید، زیرا باید بدن آنتی بادی لازم را تولید کند تا از طریق آزمایش مشخص گردد.
تداخلات دارویی واکسن HBV
برخی دارو ها ممکن است با این واکسن تداخل داشته باشد از جمله:
- دارو های شیمی درمانی
- داروی tacrolimus
- داروی cyclosporine
- کورتیکواستروئید ها چون داروی پردنیزولون
عوارض واکسن HBV یا هپاتیت ب
استفاده از این واکسن در کنار مزایایی که دارد با عوارض احتمالی زیر نیز همراه است:
- ایجاد قرمزی و سفتی و بروز تورم در محل تزریق
- داشتن ضعف و خستگی
- تب کردن و داشتن سردرد
- وجود درد در مفصل ها
- بروز تاری در دید
- اسهال شدن
- داشتن سرگیجه و حالت تهوع
از عارضه های نادر ناشی از تزریق نیز می توان موارد زیر را عنوان کرد:
- نفس تنگی داشتن
- ایجاد مشکلاتی در بلع
- بروز خارش و کهیر در پوست دست و پا
- ایجاد قرمزی در گوش
- ملتهب شدن صورت، چشم و داخل بینی
اطلاعات دارویی واکسن HBV
این واکسن دارای اطلاعات دارویی زیر است:
- واکسن Engerix-B که با عارضه تب همراه است و با داروی کورتیکواستروئید چون پردنیزولون تداخل دارد.
- واکسن Engerix-B Pediatric که با عارضه خستگی همراه است و با تاکرولیموس‌ها تداخل دارد.
- واکسن Recombivax HB که با عارضه ناخوشی همراه است و با داروهای شیمی درمانی تداخل دارد.
- واکسن Recombivax HB PediatricAdolescent که با عارضه قرمزی در محل تزریق همراه است و با سیکلوسپورین‌ها تداخل دارد.
مراقبت های لازم بعد از تزریق واکسن HBV
بعد از اینکه واکسن هپاتیت ب تزریق شد بیشتر افراد فکر می کنند که به مراقبت خاصی احتیاج نیست.
از جمله مراقبت هایی که باید بعد از تزریق واکسن انجام داد می توان موارد زیر را بیان نمود:
- استفاده از این واکسن همراه با یکسری عوارض جانبی است که با گذشت زمان و به مرور رفع می‌شوند اما چنان چه عوارض جانبی رفع نشد یا شدید تر شد باید به اورژانس مراجعه نمایید.
- باید دوز های بعدی واکسن طبق برنامه مشخص شده تزریق شوند.
- باید از سبک زندگی سالم پیروی کنید یعنی ورزش منظم داشته باشید، رژیم غذایی متعادلی داشته باشید و میزان استراحت کافی بوده و از استرس دور بمانید.
استفاده از واکسن HBV در افراد با پیوند اعضا و پیوند مغز استخوان
آن دسته کودکان و افراد بالغی که می خواهند عمل پیوند اعضا را انجام بدهند باید از ۲ هفته پیش از این عمل اقدام به تزریق واکسن هپاتیت ب کنند.
آن دسته دارو هایی که برای سرکوب کردن ایمنی بدن جهت پیشگیری کردن از پس زدن پیوند به بیماری پیوند عضو داده میشود موجب کم شدن میزان پاسخگویی سیستم ایمنی بدن نسبت به واکسن می گردد.
پس از اینکه پیوند و بیوپسی مغز استخوان صورت گرفت اگر بیمار با عارضه ای (بافت پیوندی علیه میزبان) مواجه نگردد باید این ایمن سازی از طریق واکسن دوباره انجام شود.
واکسن HBV را باید ۶ الی ۱۲ ماه بعد از پیوند تزریق کرد.
چه مشاغلی نیاز به تزریق واکسن HBV دارند؟
برخی مشاغل پرخطر و کسانی که در معرض ابتلا به هپاتیت هستند همانند موارد زیر باید از واکسن هپاتیت ب استفاده کنند:
- پرستاران کودکان عقب مانده ذهنی
- معلمان فعال در مدارس استثنایی
- پرسنل شاغل در مراکز بهداشتی درمانی
- کارکنان زندان ها
- آتش نشان ها
- غسال های فعال در غسالخانه ها
- افراد پاکبان شهرداری
- پرستاران سالمندان
- کارشناسان فعال در آزمایشگاه ها و پزشک قانونی ها
