سرطان پروستات

غده ای گردو شکل که موجب ساخت مایع منی (وظیفه انتقال اسپرم از بیضه ها به آلت تناسلی را بر عهده دارد) می‌شود را پروستات می گویند. محل قرار گیری آن در زیر مثانه جلوی راست روده است.

زمانی که غده پروستات بزرگ می‌شود باعث می‌شود که مجرای ادرار مسدود گردد و این اتفاق تقریبا مردان زیادی را در سنین بالا درگیر می کند.

اندازه طبیعی که پروستات دارد دارای ۴ سانتی متر عرض و ارتفاعی ۳ سانتی متری است و حجم آن ۲۵ میلی لیتر است.

هر چه سن مردان بالا تر رود احتمال ابتلای آنها به سرطان پروستات افزایش پیدا می کند.

سرطان پروستات جزو سرطان های شایع در میان‌ مردان است.

عواملی هستند که ریسک ابتلا به سرطان پروستات را در مردان افزایش می دهند از جمله:

• سن فرد که هرچه بالا تر رود ریسک ابتلا نیز بیشتر میشود.
  شانس ابتلا به سرطان پروستات در افرادی که سن زیر ۴۰ سال دارند کمتر است.
• قومیت و نژاد به صورتی که در سیاهپوستان این سرطان بیشتر از نژاد های دیگر است.
• داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان پروستات ریسک ابتلا برای فرد را نیز افزایش می دهد.
  عوامل ارثی و ژنتیکی و ابتلای اعضای درجه یک خانواده به این سرطان موجب می‌شود که شانس ابتلای فرد نیز بالا رود.
• وجود تغییرات ژنی نیز ریسک ابتلا به سرطان پروستات را بیشتر می کند.
  درصد کمی از علت های ابتلا مربوط به این قضیه است.

آزمایش PSA و تشخیص سرطان پروستات

آزمایش PSA  تستی است که جهت ارزیابی ابتلا به سرطان پروستات مورد استفاده قرار می گیرد و از طریق آن مقدار PSA موجود در خون مورد بررسی قرار می گیرد.

به گلیکوپروتئینی که به وسیله سلول های طبیعی بدن و سلول های بدخیم موجود در پروستات تولید می گردد PSA  می گویند.

اندازه PSA در افرادی درگیر با سرطان پروستات افزایش پیدا می کند و انجام آزمایش PSA در کنار معاینه دیجیتال رکتال برای بررسی ابتلا به سرطان پروستات لازم است تا پزشک بیماری را تشخیص داده و در جهت درمان آن اقدام کند.

بیماری های خوش خیم پروستات چون التهاب پروستات، هیپرپلازی خوش خیم پروستات نیز موجب زیاد شدن سطح PSA می‌شوند.

به طور کلی تست PSA برای غربالگری سرطان پروستات مورد استفاده قرار می دهند تا هر چه زودتر تشخیص داده شده و در جهت درمان آن اقدامات لازم انجام گیرد.

در صورت مشاهده چه علائمی باید به پزشک مراجعه کرد و آزمایش PSA را انجام داد؟

سرطان پروستات جزو سرطان هایی است که ممکن است مدت زمان طولانی خاموش بوده و علائمی از خود نشان ندهد.

زمانی که تومور رشد کرده و جلوی مجاری ادرار را بگیرد علائم ناشی از وجود تومور نیز نمایان می شود.

از جمله علائمی که در صورت مشاهده برای بررسی ابتلا به سرطان پروستات باید به پزشک مراجعه کرد عبارتند از:

• وجود تکرر ادرار در فرد مخصوصا در شب
• وجود ناتوانی در دفع کردن ادرار
• وجود جریانی ضعیف در ادرار فرد و یا قطع شدن آن
• داشتن سوزش و درد در زمانی که فرد ادرار می کند.
• داشتن خون در مایع منی و ادراری که فرد می کند.
• داشتن مشکل در اینکه مثانه کامل تخلیه گردد.
• داشتن درد در لگن و کمر
• وجود انزال همراه با درد

اندازه نرمال PSA

هر چه میزان PSA از طریق آزمایش بیشتر نشان داده شود احتمال اینکه فرد به سرطان پروستات مبتلا باشد نیز بالا می رود.

چنان چه میزان PSA به صورت مداوم و طی مدت زمانی بالا باشد، نشانه ای از وجود سرطان پروستات است.

سطح PSA  ممکن است به دلیل استفاده از دارو، نژاد و قومیت، عفونت در پروستات و یا بزرگ شدن آن تغییر کرده و تحت تاثیر قرار گیرد.

اندازه نرمال PSA در هر آزمایشگاه متفاوت بوده اما به طور کلی میزان نرمال PSA باید حداکثر ۷‌.۲ باشد ولی باید این را هم بگوییم که با گذشت زمان این اندازه در مردان تغییر می کند و درواقع نمی توان سطح مشخصی را برای آن تعیین نمود.

پزشکان زیادی هستند که میزان ۴.۰ ng/mL و کمتر از آن را طبیعی دانسته و اگر میزان PSA از این حد بالا تر رود استفاده از دیگر روش های تشخیصی‌ برای سرطان پروستات را لازم می دانند.

عواملی زیادی وجود دارند که در سطح PSA تاثیر گذاشته و موجب تغییر آن می‌شود از جمله:

• وجود عفونت ادارای‌ و بزرگ شدن پروستات موجب بالا رفتن میزان PSA میشود.
  انجام جراحی روی پروستات و نمونه برداری از آن نیز مقدار PSA را بالا می برد.
• یکسری از دارو ها چون فیناستراید و دوتاستراید (جهت درمان فشار خون به کار می رود) میزان PSA را کم می کند.
• انجام ورزش ۴۸ ساعت پیش از انجام تست PSA، آن هم به صورت شدید روی نتیجه این آزمایش تاثیر می گذارد.
• داشتن رابطه جنسی و انزال ۴۸ ساعت پیش از آزمایش PSA موجب بالا نشان دادن سطح PSA میشود زیرا موجب تحریک پروستات می گردد‌.
• داشتن معاینه رکتال دیجیتال پیش از انجام آزمایش سطح PSA را بالا نشان می دهد‌.

به طور کلی مقدار نرمال این تست متناسب با سن به قرار زیر است:

• در مردان کمتر از ۴۰ سال این مقدار کمتر از ۱.۷ است.
• در مردانی که سنی بین ۴۰ تا ۵۰ سال دارند این مقدار از ۲.۲ کمتر است.
• در مردانی که سنی بین ۵۰ تا ۶۰ سال دارند این مقدار از ۳.۴ کمتر است.
• در مردانی که سنی بین ۶۰ تا ۷۰ سال دارند این مقدار کمتر از ۶.۱۶ است.
• در مردان بالای ۷۰ سال این مقدار از ۶‌۷۷ کمتر است.

مزایای انجام تست PSA

از طریق استفاده از این تست می توان خیلی زود به وجود سرطان پروستات پی برد و پیش از آنکه علائم ظاهر شوند ابتلا به سرطان پروستات را مشخص نمود.

با تشخیص به موقع سرطان پروستات می‌توان مانع از بروز یافتن عوارض جانبی آن شد.

مردانی که ریسک ابتلا به سرطان پروستات در آنها بالا است، انجام این آزمایش و همچنین آزمایش چکاپ برایشان مفید است.

با نشان دادن PSA زیاد پزشکان دیگر روش های تشخیصی‌ را نیز برای اطمینان بیشتر از ابتلا تجویز می‌ کنند.

بهترین سن انجام تست PSA

باید برای انجام این تست با پزشک مشورت کرد و متناسب با سنی که فرد دارد، انجام این آزمایش ضرورت پیدا می کند.

از جمله گروه های سنی مختلف که باید برای انجام این آزمایش اقدام نمایند عبارتند از:

• مردانی که سنی زیر ۴۰ سال دارند نیاز به انجام این آزمایش ندارند.
• مردانی که سنی بین ۴۰ تا ۵۴ سال دارند در صورت داشتن ریسک ابتلا باید این آزمایش را انجام دهند.
• مردان بین ۵۵ تا ۶۹ سال باید مرتب تحت غربالگری و انجام این آزمایش قرار گیرند.

بهترین زمان برای انجام آزمایش PSA

بهترین زمان برای انجام تست PSA زمانی است که حداقل از رابطه جنسی فرد ۲۴ ساعت گذشته باشد زیرا انجام انزال روی نتیجه آزمایش اثر می گذارد و توجه را کاذب نشان می دهد.

این آزمایش هیچ گونه خطری نداشته و از طریق نمونه خون انجام می‌شود.

خطرات احتمالی در زمان استفاده از دیگر تست های تشخیص ممکن است ایجاد گردد تست هایی چون نمونه برداری که با ایجاد درد، خونریزی و یا عفونت همراه است.